De come back van Robben

Eens in de zoveel weken staat op de achterpagina van de Volkskrant een gedicht dat geschreven is door ene Johnny Ceres jr en dat meestal gewijd is aan een persoon in de actualiteit. Ze zijn niet altijd even leuk en to the point. Maar deze donderdag is het toch weer geheel voor elkaar als de wederopstanding van Arjen Robben als volgt wordt bezongen:

In ’t somb’re landschap
Glimt een kiezelsteen

In de gekwelde rivier
Springt een vis omhoog

Hoor daar kristalhelder
Een geharnast gejubel

Zie hoe de ketenen
Worden afgeworpen

En het gekooide geluk
Weer lucht krijgt

Er is een souvenir
Tot leven gebracht.

De onvermijdelijke de Hond

Bescheidenheid staat niet in zijn vocabulaire. Althans ik heb hem er in zijn vele publieke optredens gedurende de afgelopen veertig jaar nooit op kunnen betrappen. Dus is valse bescheidenheid hem ook volledig vreemd. Bemoeizucht daarentegen is hem des te meer eigen. Het gaat natuurlijk over Maurice de Hond, die – de goede luisteraar en kijker zal dat ook vaker zijn opgevallen – behoorlijk te spreken is over zichzelf en bijna onder de indruk lijkt van zijn eigen intelligentie. Wat zijn bespraaktheid vanzelfsprekend voedt en hem alleen maar aanmoedigt om vooral aan het woord te blijven en daardoor geen tegenspraak te krijgen. Waarmee zijn eigen gelijk, waar hij dus sowieso steevast van overtuigd is, alleen maar bevestigd wordt en daardoor het lef ontstaat om met om het even welke deskundige in het krijt te treden op diens eigen vakgebied en zelfs in diens specialisme. Want de Hond vindt dat hij zo’n debat aan mag gaan omdat hij ruimschoots ingelezen in de materie is en daarnaast een goed en gezond verstand heeft om de juiste conclusies te kunnen trekken. Zo kon hij zichzelf bombarderen tot deskundige op het gebied van het coronavirus en daarom de intellectuele degens kruisen met om het even welke immunoloog, viroloog, microbioloog of epidemioloog.

Of liever gezegd hun kennis en inzichten binnen het kader van de coronacrisis ter discussie te stellen. En hoe vaak liet hij niet van zich horen, wierp hij stellingen op en bekritiseerde hij regeringsbeleid en – besluiten. Zo gemakkelijk gaat dat als je van jezelf overtuigd bent en het gelijk aan je zijde weet en dus vindt dat je je met alles mag bemoeien. Dan kan het je alleen maar ergeren als je maar niet aan bod komt in het nationaal debat, wanneer er niet naar je geluisterd wordt. Met als gevolg dat je nog meer lawaai gaat maken. Want zo werkt dat bij een miskend talent dat zichzelf tot genie heeft gepromoveerd. En word je, zoals Maurice de Hond, al helemaal verongelijkt, als er niet op jouw inbreng, jouw opinies wordt gereageerd en je zelfs niet door de regeringsleider Rutte, noch door de Tweede Kamer uitgenodigd wordt om je eigen vaststaande gelijk te ventileren. Zo pedant en arrogant en gespeend van welke zelfkritiek ook kun je worden, als je Maurice de Hond heet en maar doordraaft en doorlult en je zelf alleen hoort praten, overtuigd als je bent van je gelijk dat je evenwel nooit zal krijgen, als je alleen naar jezelf luistert en daardoor van anderen en hun gedachten en meningen dus nooit iets zal horen.

Terug naar Roodmerk en Buisman?

Dat het drinken van een kopje koffie louter het drinken van dat kopje koffie is, lijkt een steeds groter misverstand te worden. Als tenminste al die baristas en connaisseurs plus de verkopers in de Nespresso – winkels op hun woord geloofd moeten worden. Want volgens hen zijn we die fase van dat simpele nuttigen van die bak koffie ruimschoots gepasseerd en is koffie drinken een event, een gebeurtenis geworden, die je daarom ook volledig moet ondergaan, dus totaal moet beleven. En waarachtig die boodschap, die natuurlijk 1 op 1 gekopieerd is van de collega – vinologen en – whiskykenners, gaat er natuurlijk in als koek bij de gemiddelde consument die het immers ook niet meer weet en zich daarom wat graag bij de hand laat nemen, ook al kost het wat. Is – ie tenminste verlost van de keuzestress die het leven namelijk alsmaar ingewikkelder en zwaarder maakt. Ook ik ben er met open ogen ingetrapt, in die gebakken lucht die ook bij mij wist te landen. Eerst was het de Senseo die mijn leven meer kleur en smaak zou moeten gaan geven. Wat ik na twee jaar en een aanschaf van een speciaal apparaat wel had gezien, toen ik het gevoel kreeg dat ik dagelijks bocht aan het drinken was. Een stap terug maak je dan kennelijk niet meer. Dus zat er niets anders op dan mij bij het legioen van de George Clooney – volgelingen te scharen en op de Nespresso en een volgend geavanceerd apparaat over te gaan. Want, werd ik gewaar, de echte beleving krijg je niet voor niks, met ook nog eens de keuze uit oneindig veel smaken en varianten, welke bij de aanschaf natuurlijk uitvoerig en enthousiast worden toegelicht door een gelikte Nespresso – verkoper.

Maar je neemt het voor lief, omdat er immers koffie moet zijn. En het liefst lekkere. En laat Nespresso nu precies die illusie bieden, welke ook nog eens is voorzien van het idee van exclusiviteit. Waar je uiteindelijk per kopje koffie thuis wel 0,41 euro voor betaalt. Een flink bedrag dat met het verlopen van de tijd steeds meer de vraag oproept of die zogenaamde beleving wel dat geld telkens waard is. Wordt er wel zo intens beleefd, verschillen al die smaken zo prominent van elkaar als Nespresso wil doen geloven, of maakt het per slot van rekening helemaal niets uit en is en blijft het lood om oud ijzer? Sterker nog is er wel onderscheid met de Roodmerk van Douwe Egberts die we vroeger al gebruikten, op de smaak waarvan niets aan te merken viel zolang er geen Senseo of Nespresso in de koffiemarkt opdoken en zich met veel poeha positioneerden zonder dat de koffie, naar mij nu blijkt, echt beter werd? Waardoor zo langzamerhand weer dat verlangen terugkeert naar de ouderwetse koffie die nog eens extra op smaak werd gebracht met een puntje Buisman – cichorei, dat uiteraard met moeite los te krabben viel in dat blauwe busje en zeker als daar een lepeltje voor gebruikt moest worden dat onder al dat geweld al verbogen of bijna bezweken was. Maar nog sterker dringt zich de herinnering op aan de koffiemolen en de geur van gemalen koffiebonen. Het zou wat zijn als koffie in die vorm weer in leven geroepen kon worden, zij het in een moderner jasje. Wat je als koffiedrinker meteen bevrijdt van alle prietpraat en charlatans. Want ook zonder hen zal de koffie toch zeker zo goed te genieten en te beleven blijven

Wielrenner en krantenman

Een klein berichtje dat vanochtend op de L1-app stond en dat in al zijn eenvoud een verhaal vertelt waar met een beetje verbeeldingskracht een hele wereld in te verzinnen valt. Zodat de lezer van harte uitgenodigd wordt om zijn fantasie in alle volheid te laten werken. Want klein – want dat is Sibbe en dit verhaal – blijkt dan weer best mooi te zijn:

“De Tour de France fietste hij vier keer, de krant bezorgt Hub Harings vandaag, maandag dus, precies zestig jaar. De 81-jarige oud-wielrenner werd maandagmorgen om half vijf door familie en vrienden verrast. Om daarna in zijn woonplaats Sibbe (bij Valkenburg) zijn ronde te fietsen. De profjaren van Harings liggen in de jaren zestig. In 1963 werd hij Nederlands kampioen veldrijden, en tussen 1965 en 1970 verscheen hij vier keer aan de start in de Tour de France. Nu rijdt hij op een damesfiets zonder versnellingen zijn krantenwijk in Sibbe, goed voor een dagelijkse rondetijd van zo’n veertig minuten.”

Hoeveelheid klaproosblad

Over het ambacht, het dichterschap, waarin het spelen met taal en het wikken en wegen van woorden, punten en komma’s tot de kern van het werk behoort, schrijft Emma Crebolder dit gedicht “Hoeveelheid klaproosblad“:

Er is een vos aan mij verloren,
iemand ben ik die met woorden
handelt, in komma’s doet
een punt aanprijst als was het
Brussels kant, handenarbeid.

Is het sluw of argeloos
een woord te wegen
in plaats van meel?
Ik bestuif mij anders
en gebruik het meel van anderen.

Ik loop door tarwe
en voel mij aan de akkers
vreemd verwant, bereken winst
in de hoeveelheid klaproosblad.

Ik wil een zwerver blijven
in mijn taal, het zien zal ik
beschrijven en voor dat werk
wil ik te eten krijgen.

De schijnbewegingen van Engel

Of er sprake is van mosterd na de maaltijd, wijsheid achteraf of koe in de kont, is voor mij niet duidelijk. Het optreden van die Willem Engel en zijn kompanen in “Viruswaanzin” komt er wel akelig dicht bij in de buurt. Want het lijkt er verdacht veel op dat zij zich eerst twee maanden lang flink heb laten vollopen met alle kennis die via media door epidemiologen, virologen en microbiologen werd opgediend, om daar vervolgens mee aan de haal te gaan, dat wil zeggen om met diezelfde beroepscategorie en ook met de politiek in debat te treden. En dan springt meteen nog meer in het oog. Want het is wel erg opvallend dat die discussie wordt aangegaan op een moment dat het coronavirus merkbaar aan kracht begin in te boeten, waardoor de regering en het parlement weer leading worden om de gang van zaken in onze samenleving in relatie tot corona opnieuw in goede banen te leiden. Makkelijk zat om dan, als de hoogste nood verdwenen is, om dan zoals Engel cum suis proberen te doen, met quasi-kennis een voet tussen de deur bij de besluitvorming op het Binnenhof te krijgen. Een volkomen verkeerde timing die veel vragen oproept, onder andere de vraag waar diezelfde Engel was toen de nood in Nederland echt aan de man was, de IC’s boordevol lagen en dagelijks honderden mensen door corona het leven lieten.

Toen was er van tegengas van zijn kant dus niets te horen, vond hij kennelijk nog nergens wat van en was hij nog de anonymus die wel zo wijs was om als gesjeesd promovendus het debat niet aan te gaan met de wetenschappelijke voorhoede van virologen en epidemiologen. Of was hij er gewoon niet flink genoeg voor en de tijd nog niet rijp voor hem? Waardoor zijn huidig handelen nog meer weg heeft van botte en ordinaire calculatie, want getuigt van de adequate berekening van het juiste moment om tussen beide te komen in het proces van maatschappelijke onvrede, om met quasi-kennis en een dosis charisma mensen, veel mensen met al hun onbehagen en onzekerheid op sleeptouw te nemen en in het geweer te brengen tegen het vastgesteld beleid, dat bedoeld is om het virus zoveel als mogelijk in te dammen. Welk ander belang zou met zijn handelen zijn gediend dan alleen zijn eigen belang? Welke wenken worden door hem bediend als hij net als soortgenoten als Bolsonaro en Trump corona afdoet als een simpel griepje en het overheidshandelen kwalificeert als louter gebakken lucht? Of is hier misschien sprake van een andere agenda waarin de naam van Baudet of die van Wilders naadloos past? Want zeg maar eens dat het niet zo is dat je door zulke onverklaarbare en/of schijnbewegingen haast vanzelf ertoe komt om in termen van complotten te gaan denken. En dat had ik – eerlijk gezegd – van mezelf niet gedacht.

Tien van Toen – 693 –

In deze ‘Tien van Toen’ grijpen wij terug naar het – vooral naoorlogse – oeuvre van een van de groten van de Amerikaanse film, de master of suspense, Alfred Hitchcock (1899 – 1980), waarvan de tien meest bekende films gesitueerd moeten worden in de vijftiger en zestiger jaren:

Rear window – Psycho – North by Northwest – The birds – De man die teveel wist – Dial M for Murder – Notorious – To catch a thief – Frenzy – Vertigo

Een hitteplan als boomerang

Als er iets mij op de lachspieren werkt, tot op het onbedaarlijke af, dan is het wel het hitteplan dat de laatste jaren wordt uitgevaardigd zodra het kwik de 25 graden dreigt te passeren. Haast als in een reflex lijkt het RIVM dan te handelen, alsof Pavlov er kantoor heeft gekozen. Want kijkend naar de inhoud, kan niet anders geconstateerd worden dan dat er blijkbaar telkens een checklist tevoorschijn wordt getoverd die ooit eens door een stagiair op zijn eerste dag en in alle argeloosheid moet zijn opgesteld. Omdat inlevingsvermogen er niet in te bekennen is noch het benul aan welk serieus advies er behoefte bestaat bij mensen die echt stikken van de hitte. Hoe haal je het anders in je hoofd als instantie met autoriteit om in het kader van dat hitteplan mensen op het hart te drukken om zich vooral luchtig te kleden, om genoeg te drinken, dunne kleren te dragen, grote inspanningen te vermijden en zich goed in te smeren? Alsof iemand met een beetje gezond verstand en enige behoefte om te overleven, daar zelf niet op zou kunnen komen. Nee, als een RIVM zich als gewaardeerde autoriteit op het gebied van de volksgezondheid wil onderscheiden, zal het zich toch niet van dit soort communicatie moeten bedienen en open deuren van dit formaat dienen te vermijden.

Met een dergelijke ondermaatse score heb je het met alle tijdens de coronacrisis verworven krediet heel snel gedaan bij een groot publiek dat immers mondig en zelfstandig genoeg is om de eigen boontjes tijdens grote hitte te doppen, gewend als het namelijk is om jaarlijks tijdens vakanties naar warmer oorden te gaan. Naar gebieden waar het permanent heet is en de zon voortdurend schijnt en dit soort hitteplannen uit den boze zijn. En al helemaal niet adviezen ter zake zijn om ter verkoeling een ventilator te gebruiken, met een flesje bevroren water ervoor. Hoe krijg je het verzonnen en in je hoofd gehaald om met zo’n advies naar buiten te treden. Betutteling heet dat. Want het is vooral de toon die eruit spreekt die deze muziek maakt. En laten het nou net de Nederlanders zijn, zoals de afgelopen tijd heeft bewezen, die daar dus niets van moeten hebben, daar echt allergisch voor zijn. Het RIVM had stukken beter moeten weten om zo’n modderfiguur dat het nu slaat, te voorkomen. Neemt echter ook weer niet weg dat het goed lachen is als een plank zo opzichtig misgeslagen wordt dat hij met een klap in het eigen gezicht terugkomt, als een boom-, boom-, boomerang.

De zorg in de kou gezet

Het komt een enkele keer voor dat zaken mijn bevattingsvermogen en mijn verstand zover te boven gaan dat die mate van onbegrip zich bij mij gemakkelijk vertaalt in emotie. Het komt gelukkig niet vaak voor, maar is het zover, dan is het ook goed raak. Zoals de afgelopen week toen ik met stomheid geslagen was doordat een door twee oppositiepartijen in de Tweede Kamer ingediende motie met het verzoek aan de regering om aan het zorgpersoneel een structurele salarisverhoging toe te kennen, gewoon afgestemd werd, de prullenbak in ging. VVD, CDA, Christen Unie en D’66, de regeringspartijen voelden er niets voor en stemden tegen. Waarna dus mijn klomp brak en ik het even niet meer snapte. Die motie, die wens, dat leek, na maanden van coronacrisis, toch gewoon een formaliteit. Want hadden we niet met zijn allen op onze balkons en in onze tuinen, op straten en pleinen staan klappen voor het zorgpersoneel, als uiting van ons respect en onze bewondering voor de prestaties die in ziekenhuizen en verpleeghuizen werden geleverd. De klok rond en zeven dagen per week. Door dat zorgpersoneel dat continu op de tenen liep, gegoten als het was in strakke roosters vanwege de krapte in de bezetting op alle plaatsen waar verpleegd en gezorgd moest worden. Rukten brandweerkorpsen niet uit om serenades te brengen om namens ons dankbaarheid voor alle inzet te tonen? En zagen we politiekorpsen ook niet hetzelfde doen?

En volkomen terecht omdat de hele zorg als een rots in de branding van de coronacrisis bleef staan en nooit en te nimmer afliet ondanks de geweldige druk waaraan het onderhevig was, door de toevloed van zoveel patienten, door personeelskrapte en door de veiligheidsrisico’s die er gelopen werden. Want was daar aan het front het besmettingsgevaar niet het hoogst en zijn er niet genoeg onder hen geweest die het zelfs met hun leven hebben moeten bekopen? Dan is de toekenning van een eenmalige bonus, waar overigens tot nu toe verder geen enkele invulling aan is gegeven, slechts een doekje voor het bloeden. En is het verzoek om structureel iets aan de beloningen te doen, meer dan op zijn plaats, ook in het licht van de schaarste aan zorgpersoneel, van de schrikbarende tekorten in de bezetting van de ziekenhuizen en verpleeginrichtingen. Het is in feite een optelsom, van een en een is twee, zou je dus denken als  buitenstaander. Een inkoppertje. Niet meer en niet minder. Zeker gezien het feit dat de afgelopen maanden de miljarden telkens door Hoekstra en Koolmees tevoorschijn getoverd werden, waarvan zo’n stuk of vier voor de KLM alleen al. Waardoor het des te verbazender is en eigenlijk verontrustend dat de Tweede Kamer niet thuis gaf toen de zorg voor euro’s aan de beurt was. Waarom? Misschien om de eer aan de regering te gunnen en om te voorkomen dat de oppositie met diezelfde eer zou gaan strijken? Je zou het bijna niet kunnen en willen geloven als je tegelijk niet wist dat hier weer sprake is van politiek, in de ware zin van het woord. Waar het louter om berekening gaat en niet zoals in de zorg gewerkt wordt met gevoel en het hart.

De pluimpapaver (haiku)

Best decoratief,
maar niet te opvallend is
de pluimpapaver.

CD’s als gebakken peren

Wat hierna geschetst gaat worden, kan met recht als een typische uitwas van de consumentenmaatschappij beschouwd worden. Het mag ook een bezopen probleem genoemd worden waarin ik volledig verstrikt ben geraakt, omdat er dus geen zicht op een oplossing meer is. Het begin en het eind van het verhaal is de cd, dat wonder van techniek dat begin negentiger jaren werd aangeprezen als de drager van het ultieme en sublieme geluid. En wie stapte er niet in? Ik in elk geval wel, met enthousiasme en volle vaart. Met als gevolg dat ik als ware muziekliefhebber in no time een collectie van jewelste had, die natuurlijk in van die fraaie IKEA-rekjes, de Benny’s, werd ondergebracht. En het oogde ook nog leuk, zodat je er tegelijk bij ieder die langs kwam, goede sier mee maakte. Want was dat ook niet een beetje de bedoeling? Enfin, het stond allemaal goed en de tijd verstreek terwijl de technologische ontwikkelingen niet stil stonden. Blue tooth, Spotify, YouTube, JBL en wat voor gadgets verder niet, deden, zij het aanvankelijk nog wel aarzelend, hun intrede in mijn wereld. Ik had immers die mooie collectie cd’s die er nu eenmaal niet voor niks stond, maar door al die nieuwe handigheden die zo oneindig veel mogelijkheden brachten, steeds meer in de verdrukking raakte.

Omdat ze ondanks hun forse aantal toch maar een beperkt muziekgenot boden, werd ik met het vorderen van de tijd pijnlijker gewaar. Met als gevolg dat ook de vraag zich bij mij vaker begon op te dringen wat ik verder met al die cd’s moest, nu hun functie en waarde verloren was aan het gaan. Wegdoen? Naar de kringloopwinkel ermee? Waarmee zich de volgende vraag aandiende, namelijk dat met het verdwijnen van die Benny’s met inhoud er zonder twijfel een stuk muur zichtbaar zou worden dat onherroepelijk een stuc – of schilderbeurt zou gaan vergen. Met als logische consequentie dat dan in feite de hele benedenkamer plus open keuken daarin betrokken zou moeten worden. Met alle heisa, uitruimen, ongemak en wat dies meer zij van dien. Een vooruitzicht dat mij van geen kanten trok, dus mij in die typische spagaat bracht waarin je bij tijd en wijle terecht komt als je maar ongebreideld genoeg consumeert en je dan zo maar opgezadeld blijkt met overbodig geworden spul, zo’n collectie cd’s die zijn nut en betekenis kwijt is. Gebakken peren heet dat, waar ik nu dus nog altijd mee zit. Misschien dat de zondvloed na mij uiteindelijk een oplossing brengt en mij van die cd’s af helpt.

Bunker, Schuit en Derksen

Was hij tot voor kort nog eikel en praatjesmaker van beroep die geacht werd over alles een mening te hebben, de tand des tijds lijkt eindelijk ook vat op hem te hebben gekregen. Waardoor hij met al zijn eigen gelijk zo langzamerhand in zijn eigen bubbel is terecht gekomen en elk contact met de werkelijkheid die tot uitdrukking komt in de tijdgeest, blijkt kwijt geraakt. Van autoriteit, welke hij ooit was, via curiosum, waarom het soms smakelijk lachen was, is hij op weg om een pathologisch geval te worden. Want daarvan is uiteraard steeds meer sprake als je dwars tegen alle verdrukking in, toch maar je punten denkt te kunnen maken, omdat je daar toch ooit zoveel applaus voor ontving. Dat is er duidelijk met Johan Derksen aan de hand. Die niet in de smiezen heeft dat hij alles dat hij aan gezag en authenticiteit had, aan het verliezen is en dat hij aan het verworden is tot een Archie Bunker of een Fred Schuit. Maar dan niet zoals hen getypecast en verzonnen als figuren waarom het smakelijk en legitiem lachen was omdat ze met hun reactionaire en discriminerende praat je bewust maakten van je eigen zwarte kant.

Want was dat per saldo allemaal spel en onschuldig, Derksen ontpopt zich daarentegen tot een daarop lijkend prototype dat in real life de vrijheid neemt om net zo als die twee voorgangers erop los te gaan zonder het besef dat dit dus geen Spielerei meer is, maar volkomen menens. Met mensen die zich constant op hun ziel getrapt voelen en zich respectloos behandeld weten. Daar heeft deze Derksen geen boodschap aan, afgezien van de bekende disclaimers en nog meer loze woorden, omdat er immers vrijheid van meningsuiting heerst, waaraan hij dus bovenal blijft hechten. In zijn steeds volmaaktere bubbel, want meer en meer vervreemd van de mensen en meningen die er momenteel toe doen en tegelijk gesterkt door gelijkgestemden met eenzelfde sentiment en verhouding tot heden en verleden, die hem daarom ook niet van zijn probleem en vervreemding af zullen helpen. Het zal ten hoogste de tand des tijds zijn die hier raad mee weet. Voor het overige is het een kwestie van afwachten tot dit geval zich oplost. Waarbij het te hopen is dat Derksen nog spoediger dan snel het lot van irrelevantie en overbodigheid wacht. Zoals dat Fred Schuit en Archie Bunker ook overkwam. En zelfs nog onverwacht. Wat op dit moment dan toch troost en hoop moet bieden.

Het Nederlands individualisme

Een paar maanden geleden heb ik het hier al beweerd en er is nadien weinig gebeurd dat mij er toe zou brengen om iets van de destijds gebruikte woorden terug te nemen. Integendeel. Maak mij maar eens duidelijk dat de Nederlander niet tot de ongezeglijke soort behoort. Hij blijft namelijk gewoon zijn eigen gang gaan als er een beroep wordt gedaan op zijn verantwoordelijkheidsgevoel zonder dat er helder wordt gemaakt waarom dat gebeurt en zonder dat hem duidelijk is in hoeverre zijn eigen belang met zo’n vraag wordt gediend. In principe laat hij zich dus niks zeggen en bepaalt hij daarom ook zelf wat goed voor hem is, zonder ook maar ergens een soort van hoger of algemeen belang in te calculeren. Een beroep op een veronderstelde gemeenschapszin is in de Hollandse polder tot mislukken gedoemd, tenzij het hoe en waarom ervan tot zesentwintig cijfers achter de komma is onderbouwd. Sterker nog, de Nederlander begint meer en meer een individualist pur sang geworden, die over alles een mening heeft en daarnaar ook wenst te handelen omdat hij dat het beste voor zichzelf acht, zolang er dus geen tegendeel is bewezen. En daarbij gaat hij steeds meer tot het gaatje, al moet ons juridisch systeem daardoor vastlopen, zoals de praktijk van de laatste jaren alleen maar meer uitwijst. Want gelijk zal hij krijgen. Voorbeelden te over van die hardnekkigheid die vaker uitstijgt boven eigenwijsheid en de onredelijkheid benadert en dat kan omdat de focus op het eigenbelang alles in haar schaduw stelt.

Of is daar geen sprake van als omwonenden tot de hoogste rechterlijke instantie willen procederen om de verwezenlijking van een Holocaust-monument tegen te gaan, het met alle middelen uit hun directe omgeving willen weren en zo het hele proces met jaren weten te blokkeren? Hoezo redelijk als het eigen belang zo koppig boven een maatschappelijk belang gesteld blijft worden. En van hetzelfde laken een pak zijn die organisatoren van een demonstratie tegen de coronawetgeving, die als ze verboden wordt omdat er een dekmantel voor een festival wordt vermoed, dan maar een kort geding tegen de verbiedende overheid aanspannen om hun gelijk te halen. Drammen heet dat, als het al geen dreinen is. Waar trouwens vakbondskader ook weg mee weet en alles uit de kast haalt om het onderste uit de kan van het pensioenakkoord te halen, als het moet zelfs met oneigenlijke middelen en de nodige smoesjes en leugens om bestwil. Maar ook weer uit pure eigenwijsheid en door de overspannen koestering van het eigen belang, waartegen wat hen betreft het algemeen belang van een nu eindelijk bereikt en te verwezenlijken pensioenakkoord volledig in het niet zinkt. Maar wat willen en verwachten we ook anders als de leiders van dit land, en Rutte in het bijzonder, in Europees verband ook geen kans meer zien om een spel in gezamenlijkheid mee te spelen, gebiologeerd als ze zijn door een nationaal belang en zo vergeten dat dat landsbelang wel eens samen kan vallen met gezamenlijk belang. Of zijn we toch Engelser geworden dan we zelf hadden gedacht, gevreesd of durfden hopen? En zijn we het spelen en denken in teamverband gewoon vergeten?

De wolf en een papieren tijger

Angsthazen voor. Zo luidde gisteravond ongeveer het motto in de Provinciale Staten van Friesland, waar per motie besloten werd dat de wolf in die provincie niet welkom is. Dat die wolf dat maar even wilde weten, zo klonk het toch flink op uit dat stembesluit, waarin het behoudzuchtig deel van Friesland zich weer eens even van de meest stoere kant liet zien. Wat dacht die wolf wel? Friesland in? Dat gaat zeker niet gebeuren als het aan de VVD, CDA, PVV en FvD ligt. En dat zou dan een feit moeten worden door een hoog hek om dat toch al aparte deel van Nederland te plaatsen, als om haar bijzondere status nog eens extra te benadrukken. Niet dat het daarmee in de buurt van een open inrichting komt, maar twijfelen aan het verstand van al die voorstemmers doe je wel als je dit soort gedachten verneemt en tegelijk bedenkt dat onnozelheid wel verdacht sterk in de buurt komt van dit soort ideevorming. Zeker als er ook nog eens geopperd wordt dat het misschien wel handig zou zijn om als die wolf toch aanstalten maakt om richting Friesland te komen, om haar dan te verdoven, te vangen en naar elders in Europa te brengen.

Wat voor een sukkel moet je wel niet zijn om dit te denken (nou ja, dat kan), maar om er dan mee in de openbaarheid te treden, zonder te weten dat er ook nog zoiets als Europese afspraken zijn omtrent het omgaan met wolven. Bovendien, en dat werd in Leeuwarden nog even vergeten, is het maar de vraag of een wolf wel de aanvechting heeft om naar dat voor haar of hem zo ellendige Friesland te komen, met alleen maar vlakte, veen en water, waar dus helemaal niets te halen valt. Dat had toch gemakkelijk bedacht kunnen worden, zodat de vraag om van Friesland bij wet of Maatregel van Bestuur een wolfvrije zone te maken volledig zinledig en overbodig was. Dus per saldo van die motie niets meer resteert dan gebakken lucht die slechts op de lachspieren werkt. Terwijl het voor de wolf de gedaante heeft van een papieren tijger, waarvan het voor de leden van Provinciale Staten gemakkelijk vliegtuigjes maken is, zodat die motie dan nog ergens toe dient, namelijk voor het eigen plezier. Want voor de rest is al dat gedoe reden genoeg om te knarsetanden en te huilen.

‘Oude dames’ van Patty Scholten

Wat moet hier meer over gezegd worden dan dat dit sonnet “Oude dames” van Patty Scholten (1946 – 2019) is en dat de tekst verder geheel voor zichzelf spreekt en in elk geval karakteristiek is voor haar gehele oeuvre.

Ruim voor de bus vertrekt zie ik ze naderen.
Ze lopen zo behoedzaam in de pas.
Hun schoenen passen altijd bij hun tas,
gezonde kousen steunen oude aderen.

Een fleurig sjaaltje siert hun saaie jas,
een beetje lipstick tegen het ontbladeren
en zilverwitte krulletjes omkaderen
’t gezicht dat vroeger mooi of lelijk was

Dit is mijn voorland, zo zal ik verwelken.
Ik maak een praatje met ze over ’t weer
en ruik een vleug parfum van aronskelken.

De bus vertrekt. Ze zingen zacht een lied:
sirenen met een lofzang op weleer.
Ze wenken naar me. Maar ik wil nog niet.

De sloop van onze taal

Nederland mag dan een open economie hebben, bijna leven van de export, dus voortdurend in contact zijn met de wereld rondom. Dat hoeft niet te betekenen dat daarom van alles prijs gegeven wordt of in de uitverkoop gaat, als dat misschien geld in het laatje brengt. Zaken doen moet ook kunnen met behoud van eigen identiteit in plaats van daar maar op af te dingen, al was het om de indruk te wekken dat dit land echt van de wereld is. Met het gebruik van de eigen taal als het voorbeeld daarvan. Want we lijken wel zo internationaal georienteerd te willen zijn dat we bereid en geneigd zijn om veel van ons taaleigen daarvoor op te geven. Of zijn we niet met zijn allen het Nederlands aan het slopen en met open armen het Engels en Amerikaans in onze taalschat aan het opnemen? Wie bezondigt zich niet aan de vernietiging van wat zo kenmerkend is voor de Nederlandse identiteit, de taal? Het gebeurt stapje voor stapje en beetje bij beetje, maar het gebeurt onmiskenbaar en is ook niet meer te stoppen of terug te draaien, hoe spijtig dat ook is. Want wie praat er nog over kinderen? We hebben toch kids? Net zoals we nergens meer contant betalen, maar gewoon cash afrekenen. En dit zijn nog de meest simpele voorbeelden van woorden die al lang en breed ingeburgerd zijn zonder dat er een noodzaak was om ze te gebruiken, omdat het alternatief in het Nederlands net zo handig en begrijpelijk was. En zo gaat die slijtage, die uitholling, die afkalving van ons Nederlands per dag verder en zie we het ene na het andere Engelse woord steeds meer vaste voet aan de grond in onze vocabulaire krijgen.

Denk maar eens aan teambuilding, security, compliance, lockdown, boarden, boost en typecasting, als voorbeelden van woorden die ook al genoeg terrein gewonnen hebben in ons spraakgebruik om het Nederlandstalig alternatief snel geheel te doen vergeten. Met al weer een nieuwe golf in aantocht, zo moest ik concluderen tijdens de steekproef die ik vanmorgen in de Volkskrant nam, bij het lezen van verschillende artikelen en berichten van de hand van journalisten die toch geacht mogen worden de wakers van het zuivere gebruik van onze taal te zijn. Maar hoe terecht is die verwachting als uit hun toetsen begrippen als ‘level playing field’, ‘fair innings – principe’ en ‘window of opportunity’ vloeien? Wat voor zin of nut heeft het dan nog om voor het behoud van onze taal in het krijt te blijven treden, is eigenlijk de logische vraag die je jezelf mag stellen. Als je de avond tevoren de moed al niet in de schoenen was gezakt bij het zien van die vrouw die zich met verschillende succesvolle boeken had opgeworpen als de voorvechtster van het zuiver gebruik van de Nederlandse taal. Paulien Cornelisse dus. Voor wat haar strijd dan wel waard was, moet ik nu concluderen nadat ik haar had horen reppen over ‘het meest awkward moment ever’. Wat voor mij de limiet is wat ik verdragen kan, zeker als dat uit haar mond komt. Omdat de hypocrisie, de aanstellerij en aandachttrekkerij in feite in die paar woorden van haar zijn vastgelegd en meteen model staan voor al die aanslagen die dagelijks op onze eigen taal gepleegd worden.

Tien van Toen – 692 –

Het is vandaag 16 juni, zo maar een dag in het jaar. Maar ook wel weer een dag waarop in de loop der tijd het nodige is gebeurd. Laten we eens tien gebeurtenissen noemen die op deze datum sinds 1900 hebben plaats gevonden:

In 1904 is het datum waarop de Ierse schrijver James Joyce zijn beroemde boek Ulysses laat spelen – 2016. Het Britse parlementslid Jo Cox wordt op straat dood geschoten – Koningin Beatrix opent op 16 juni 2007 de Betuwelijn – Ook op 16 juni 2007 geeft BZN haar laatste concert – 1976. Studentenrellen in het Zuid-Afrikaanse Soweto – 1967. Start van het 3-daags Monterey Pop Festival – 1963. Lancering van de Vostok 6 met aan boord de eerste vrouwelijke astronaut, Valentina Teresjkova – In 1903 richt Henry Ford de Ford Motor Company op in Detroit, terwijl op dezelfde dag het eerste flesje Pepsi Cola gebrouwen wordt – In 1978 wordt op deze dag de film Grease uitgebracht – Op 16 juni 1936 wordt de Waalbrug in Nijmegen door koningin Wilhelmina geopend.

Into Netflix

Als er ooit een levengeschiedenis van mij opgetekend zou worden, dan kan de dag van gisteren, 15 juni 2020, daarin zeker niet ontbreken. Niet dat er sprake van was dat het roer finaal omging of dat een doorbraak aan de orde was. Maar er werd wel degelijk een volgende forse stap gezet in de digitalizering van mijn leven. Als dat tenminste de juiste benaming is voor de invloed die servers, toetsenborden en beeldschermen uitoefenen op de wijze waarop je je leven wilt inrichten. Want of je in levende lijve naar een bioscoop gaat, daar een kaartje koopt om vervolgens in een royale fauteuil in een zaal naar een groot doek te gaan zitten kijken, dat is toch wezenlijk anders dan eenzelfde film oproepen uit een database om die vervolgens af te spelen op je tv, laptop of smartphone. Je hoeft er je huis niet meer voor uit, waar de aloude cinema een plaatsvervanger heeft gekregen met de naam Netflix. Welke naam staat voor het dienen van het gemak en de veiligheid van de mens in deze lastige en weerbarstige tijd waarin corona onder ons is. Vandaar dat ik de verleiding die, als ik zovelen in mijn naaste omgeving mocht geloven, in Netflix besloten lag, dus niet meer kon weerstaan en gisteren daar dan ook definitief voor ben gezwicht. Daarbij vooral geholpen door de bijzondere omstandigheden die de mogelijkheden tot vermaak buitenshuis zo beperkten.

En die tegelijkertijd er toe leidden dat het aanbod op de reguliere televisienetten alsmaar verder verschraalde en eigenlijk alleen maar steeds meer van hetzelfde liet zien. Waardoor mijn natuurlijke weerstand tegen verandering die mij de introductie van Netflix bij mij thuis zo lang deed tegenhouden, uiteindelijk werd gebroken en ik mij in een handomdraai voor een klein beetje geld de toegang verschafte tot een onmetelijk arsenaal aan films, series en documentaires. Waarvan alleen nog moet komen vast te staan of het allemaal wel aan mijn wensen en kwaliteitseisen voldoet. Of blijkt het een volgende val die alleen maar een kijkverslaving tot gevolg heeft? De tijd zal het uit moeten wijzen. Op mijn hoede ben ik in elk geval wel, ook na de eerste kennismaking die er wat mij betreft niet om loog na het zien van een fantastisch in beeld gebracht verslag van de tournee van The Rolling Stones door Zuid – Amerika zo’n vijf jaar geleden. En toen ik daarna “The Guernsey Literary and Potato Peel Society”, een werkelijk aardige film uit 2018, had gezien, was ik om en echt into Netflix, gewonnen dus voor dit fenomeen met al haar voordelen. Maar bij de les blijf ik wel, zij het tegelijk blij dat ik ook deze slag met de digitalisering in mijn voordeel heb beslecht en mij er zo snel eigen bij ben gaan voelen.

Bep & Co in Maastricht

Het staat niet als vaste prik in onze agenda’s genoteerd, maar op gezette vrijdagen plegen wij naar Maastricht te gaan, naar de markt om in de beste katholieke traditie dan inkopen te doen bij de IJmuidense vishandel Bep & Co die daar als het ware dan audientie houdt, te oordelen naar de toestroom van klanten elke keer weer. En dat gebeurt al generaties lang dat deze IJmuider vishandelaren naar het Zuiden afzakken om hun Limburgse clientele van de beste vis te voorzien. Waardoor zich daar op de Maastrichtse Markt, vlakbij het beeld van Minckelers met zijn vlam, in de loop der jaren een waar ritueel heeft kunnen ontwikkelen rond het uitzonderlijke repertoire dat Bep & Co aan vis te bieden hebben. Want het zijn wel telkens weer de zeebaarzen, dorada’s, wijtingen en kreeften die je het meest uitbundig toelachen, soorten die nu eenmaal niet in de eerste de beste viskraam die zich op een dorp presenteert, te krijgen zijn en waar de maatjes, makrelen en kibbelingen dus vooral over de toonbank vliegen. Zodat je daarvoor echt niet helemaal naar Maastricht gaat, nog afgezien van het ritueel en het spektakel dat zich daar dus iedere vrijdag ontplooit en dat op zich al een bezoek en studie waard is. Omdat daar dus de lekkerbekken en visliefhebbers in alle maten en soorten langs komen, met telkens weer heel bijzondere noten op hun zang die ofwel in het Frans, het Duits, het Nederlands of het Mestreechs worden uitgesproken.

Nog los van al die andere nationaliteiten die ook incidenteel te horen zijn omdat ze ook in Maastricht thuis zijn, want die stad als plaats van hun studie hebben uitgekozen. Waardoor – het laat zich raden – de koop – en verkooptransacties en de bijbehorende dialogen eindeloze variaties en vooral toonhoogten kennen, met steeds weer die verrassende wending of draai die er door de verkoper aan wordt gegeven om de sfeer in die hectiek en drukte vooral ontspannen te houden en er daarmee een aangename doorlopende voorstelling van te maken, waarin niks en niemand op ook maar enig moment aflaat. Want met alle vonken en kwinkslagen die er vanaf vliegen, gaat de handel door en blijf je als koper en ook een beetje buitenstaander eigenlijk niet uitgekeken op dit hele en tegelijk unieke circus dat met gemak aan de reeks van attracties die Maastricht rijk is, toegevoegd kan worden. Want Bep & Co is met zijn geweldige waar het koesteren waard en mag best in ere worden gehouden, veel en veel verder dan het einde van mijn tijd. Ook omdat iets dat zo typisch Hollands is, zo maar vaste voet aan de grond heeft gekregen in Maastricht en er niet meer weg te denken is, dus bijna typisch Maastrichts is geworden.

De dromedaris (haiku)

De dromedaris
verschilt slechts van een kameel
door een bult minder

Welzijn in coronatijd

Wordt het niet langzamerhand eens tijd om de balans op te maken van drie, vier maanden coronacrisis, al is het een tussenbalans? Want dat we er nog lang niet zijn en rekening moeten houden met een tweede besmettingsgolf, dat wordt ons bij herhaling ingewreven. Dat is dan ook de enige reden voor ophef en onrust tot nu toe, als het mij tenminste aangaat. Want terugkijkend valt het steeds meer op dat na de aanvankelijke hectiek en zelfs paniek er een oneindige en op het laatst haast vanzelfsprekende rust om mij heen en in mijzelf is neergedaald, die meer en meer weldadiger is gaan aanvoelen. Agenda’s die leger en leger werden, tot elke pagina blanco werd. Geld dat niet meer uitgegeven kon worden behoudens dan voor de boodschappen die eenmaal per week werden gedaan. Dagen begonnen zich met minder en minder te vullen waardoor noodzakelijkheden en urgenties alleen maar afnamen. Wat aanvankelijk onwezenlijk leek en ook aanvoelde, maar sneller begon te wennen en daardoor een zegen werd. Mij was het tenminste best. Bevrijd, omdat niets nog in je nek hijgde en dus niets meer moest of je moest er uitdrukkelijk voor gekozen hebben. Het leven werd een lazy sunday afternoon, zonder zorgen, alsof ik dobberde in een bootje in het riet en ik alleen nog maar af en toe de ogen hoefde te sluiten om het genot van die rust, die rimpelloosheid volledig te ondergaan.

Zo verstreek een dag, de volgende dag, en nog eens een en vergleden de dagen en weken, zonder dat dat niets en nietsdoen mijn gemoed ook maar een fractie bezwaarde. Dit moest dus dat befaamde Zwitserlevengevoel zijn, zonder dat er verder een spoor van luxe aan kleefde. Met een niets in alle facetten en dimensies die dat niets kan hebben, bleek ten volle genieten even goed mogelijk. Het had eindeloos mogen duren en het lijkt in die zin ook nog wel even zo voort te gaan, die ideale vorm van gepensioneerd zijn, waarin je dus niets, helemaal niets meer aan je hoofd hebt en zelfs de tijd niet meer bestaat. Met nu meteen dan de disclaimer en het excuus van mijn kant. Want denk niet dat hier een man spreekt met de kop in het zand, maar een die ten zeerste beseft dat hij tot nu toe het grootste geluk heeft gehad en ook op zijn hoede zal blijven om te voorkomen dat hem dat noodlot treft dat zovelen wel is overkomen. Met dat volledig besef is het anderzijds ook weer volkomen logisch en zeker zo verstandig om de rust die door die coronacrisis is neergedaald als een weldaad te beschouwen en te ondergaan en vooral niet van een saai bestaan en eindeloze verveling te spreken. Omdat je nu eenmaal veel meer plezier beleeft van een glas dat half vol is, heb ik die drie, vier maanden tot nu toe ervaren, die van mij dus voorlopig nog zo mogen blijven, ook als ze dag in, dag uit bijna hetzelfde zijn.

Vloeibaar of weerbarstig?

Zeg maar welke wijsheid het meest van toepassing is op wat hierna volgt. Of is het een beetje van dit en een beetje van dat? ‘Onder druk wordt alles vloeibaar’. ‘De mens heeft van nature weerstand tegen verandering’. Ik ben er niet uit ondanks dat er de afgelopen drie, vier maanden aanleidingen en gelegenheden genoeg waren om de geldigheid van die beweringen te toetsen. Wat zeker is dat ik toch verbaasd ben geweest en in feite nog altijd ben over de meegaandheid van mensen. Want ga maar na. Herinner nog die jubel op een zaterdagmiddag nog niet zo lang geleden toen de hele VVD – hofhouding ergens langs de A2, tussen Deil en Beesd, een bord mocht plaatsten dat aangaf dat daar voortaan tot 130 kilometer in plaats van 120 kilometer per uur mocht worden gereden. Het leek wel of de vrijheid was heroverd. Inderdaad leek het vrijheid, blijheid, ergens langs de snelweg. En hoe vlug werd het niet de gewoonste zaak van de wereld gevonden? Alsof het nooit anders was geweest, deze verworvenheid, waarvan het beeld ontstond dat het gros van de mensen toch zeer gehecht was geraakt aan die verhoging van de snelheidslimiet. Des te verrassender was het daarom dat een paar maanden geleden eigenlijk zonder slag of stoot die 130 kilometer per uur prijs werd gegeven ten behoeve van de noodzakelijke stikstofreductie en iedereen van de ene op de andere dag in maart 100 kilometer per uur ging rijden.

Protest heeft er nauwelijks opgeklonken, terwijl het verkeer zich sindsdien, ook wat geholpen door de lockdown, geruisloos afwikkelt, met een gelijkmatiger en rustiger verkeersbeeld dat voor mij als automobilist alleen maar pluspunten oplevert. Waarbij ik nadrukkelijk de kanttekening maak dat ik altijd een verwoed automobilist was die best wel bereid was om eens stevig gas te geven. Wat ik nu dus niet meer kan en mag en ook niet mis omdat ik er genoeg voor heb terug gekregen in de vorm van een zuiniger benzineverbruik, meer rust en veiligheid en tot nu toe beslist minder files. Met als gevolg dat de gemiddelde rijtijd voor mij van A naar B, ongeacht het traject, gelijk is gebleven ondanks dat mijn snelheid gemiddeld zo’n tien tot vijftien kilometer per uur lager is geworden. Zonder dat ik een en ander per rit nauwkeurig heb gemeten. Maar door de bank genomen wijst mijn gevoel mij in de richting van die conclusie, die zich gelijk verbindt met de vraag of de mens echt zoveel weerstand heeft tegen verandering. Of gaat-ie gewoon mee omdat hij niet anders kan, omdat hij niet opgewassen is tegen de maatschappelijke en wettelijke druk, dus wel vloeibaar en flexibel moet worden?

Een pijnlijke vergelijking

Het ging uiteraard niet aan om, toen de coronacrisis op haar hoogtepunt was en overal in de samenleving alle zeilen moesten worden bijgezet, kanttekeningen te plaatsen bij het uitgestippelde en uitgevoerde overheidsbeleid. Want op dat moment had het oplossen van de voorliggende problemen alleen maar prioriteit. Nu echter enige rust en stabiliteit begint te ontstaan rond het coronavirus, is er genoeg reden om de nodige noten te kraken over de aanpak van de hele crisis. Zo vlekkeloos verliep het allemaal niet, ondanks het nog altijd breed gedragen idee dat de Nederlandse regering alles in samenspraak met het RIVM zo goed en zo voortvarend op een rij heeft gezet. Dus niet, is een eerste conclusie als alle cijfers en feiten tegen het licht worden gehouden. Vergelijk bijvoorbeeld Nederlandse data met die van Duitsland. Dat levert een verontrustend beeld en direct vragen op, die eigenlijk van meet af aan speelden, bij mij althans wel. Zij het dat ik mijn mond aanvankelijk maar heb gehouden. Het beeld dat zich in die vergelijking al halverwege maart aandiende, blijkt alleen maar versterkt en maakt verre van blij. Want Duitsland kent met een bevolking van 83 miljoen inwoners op dit moment 186.000 besmettingen door het COVID 19 – virus. Daarvan zijn 8844 personen aan de gevolgen van die besmetting overleden. Zet daar de Nederlandse cijfers tegenover en dan is te zien dat er op een bevolking van 17 miljoen inwoners 48.087 besmettingen te tellen waren, terwijl er als gevolg daarvan 6042 personen stierven.

Cijfers die voor zichzelf spreken, in die zin dat het aantal besmettingen per land zich in zekere mate verhoudt tot de totale bevolking. Echt wringen gaat het als er gekeken wordt naar het aantal gestorven personen. En dan blijkt dat het getal van ons land zeer schril afsteekt bij wat er wat dat aangaat in Duitsland te zien is. Deze trend tekende zich van meet af aan af zonder dat er ergens een vinger werd opgestoken en hardop de vraag werd gesteld hoe die cijfers zo uiteen konden lopen. En nog altijd gebeurt dat niet, terwijl uit sporadisch vanuit Duitsland doorsijpelende berichten opgemaakt kan worden dat onze Oosterburen hun zaakjes als het om de gezondheidszorg gaat, behoorlijk goed voor elkaar hebben en klaarblijkelijk ook voorbereid waren op een eventualiteit met de omvang van deze coronacrisis. Met een surplus aan IC – capaciteit waardoor Nederland in alle paniek daar een beroep op kon doen. Zoals het op meer fronten kraakte en er bijvoorbeeld veel te weinig testcapaciteit was, beschermingsmiddelen mondjesmaat voorhanden waren, zorgpersoneel constant op de tenen liep, waar achter onze Oostgrens de hele aanpak van de coronacrisis als een zonnetje liep en er van enig ongemak niets te bespeuren en te horen viel, zelfs aan buurlanden in nood ondersteuning kon worden geboden. Waardoor per slot van rekening maar al te pijnlijk duidelijk werd hoe onze hele gezondheidszorg in twintig jaar tijd kapot bezuinigd is en nog meer welke hoge prijs, namelijk die van onevenredig veel doden, we daarvoor met zijn allen hebben moeten betalen. Zoveel zelfs dat menigeen het dus niet meer kan navertellen.

Genaaid door fantoomgroei

Vanochtend was er weer eens een behartenswaardige column van de hand van Bert Wagendorp in de Volkskrant te lezen. Aanleiding vormde de verschijning van een boek met de titel “Fantoomgroei“, waarin het fenomeen ‘groei’ uitvoerig wordt onderzocht en behandeld. Wagendorp schrijft tegen de achtergrond daarvan onder andere het volgende:

“….De meeste burgers merken niks van economische groei. Voor hen is het fantoomgroei. Ik vraag me al jaren af hoe het kan dat we in een steeds rijker wordend land als Nederland toch tot vervelens toe worden geconfronteerd met bezuinigingen en lastenverzwaringen. Waarom zorg, cultuur, onderwijs en andere sectoren in het publieke domein na de vorige recessie werden uitgekleed en kapotbezuinigd. Het antwoord van de schrijvers van “Fantoomgroei” is ontluisterend.. De afgelopen veertig jaar, sinds Lubbers’ Akkoord van Wassenaar van 1982, zijn bezuinigingen systematisch afgewenteld op de burger en de publieke uitgaven. Opeenvolgende regeringen stelden economische groei en de belangen van het grote bedrijfsleven steevast boven welvaart en het welzijn van de bevolking. De uitkomst was dat bij de grote bedrijven het geld tegen de plinten klotste, dat de ongelijkheid sterk toe – en de leefbaarheid afnam. Dat ceo’s en aandeelhouders hun zakken vulden, maar dat de burger amper iets merkte van spectaculaire groeicijfers en de kwaliteit van publieke voorzieningen achteruit zag gaan. Dat marktwerking een ideologie werd en we steeds harder moeten werken voor steeds minder, dat jongeren het perspectief op een vaste baan en een huis is ontnomen. Dat de economische groei tot sociale krimp leidde. Het lezen van ‘Fantoomgroei’ maakt je woedend. De Nederlandse burger is door opeenvolgende regeringen op groteske wijze genaaid. Opeens begrijp je hoe revoluties ontstaan.”

Aldus Bert Wagendorp, die en passant voorbijging aan nog zo’n monsterlijke leugen, het kwartje van Kok, dat immers een tijdelijke heffing op benzine heette te zijn, maar die we ook nooit hebben terug gekregen. Het zou zijn betoog, zijn stelling alleen maar nog ondubbelzinniger hebben gemaakt. Hoewel hij mij ruimschoots heeft weten te overtuigen.

Wat zij bedoelen (Jan Hanlo)

Dit “Wat zij bedoelen” is geschreven door de dichter Jan Hanlo, een van de grote zonen van Valkenburg, die bij zijn leven en nog lange tijd daarna verguisd werd in en door datzelfde Valkenburg, omdat hij anders was, anders dan anderen vonden dat hij zou moeten zijn.

Schilders schilderen wanneer zij ’t kunnen
’t engelgezicht van wie zij beminnen
maar ik die niet schilder
wat moet ik beginnen

In lied in muziek klinken tonen van liefde
die ’t luisterend oor van beminden bekoren
maar ik die niet speel
kan mij niet laten horen

Anderen zijn er die fijn kunnen spreken
en schalks en levendig wat zij bedoelen
kunnen vertellen
ik kan ’t alleen voelen

Want mij werd tot nu toe het lot slechts beschoren
om ver van je weg en in somber verlangen
met onzichtbare draden
aan je beeltenis te hangen