Het geweten van Macron

De vent die minstens vijfduizend doden in Marioepol op zijn conduitestaat mag bijschrijven, die er verantwoordelijk voor is dat vier miljoen Oekrainers hun land zijn ontvlucht en dat een op de twee Oekraiense kinderen geen thuis meer heeft, die de bevolking van Charkiv haar metro in heeft gejaagd om te schuilen voor zijn verwoestende bombardementen, die na Grozny en Aleppo ook Marioepol met de grond gelijk heeft gemaakt, die Oekraine in iets meer dan vier weken tijd vijfhonderd miljard euro schade aan woningen, wegen, fabrieken en gebouwen heeft toegebracht, daarvan is het toch niet teveel gezegd dat hij bloed aan zijn handen heeft. Wat eigenlijk, als je in dit verband zo mag spreken, een understatement van het zuiverste water is. Want zien we hier niet het prototype van de oorlogsmisdadiger, van de slager, de bandiet pur sang, bij wie de slechtheid van figuren als Milosevic, Karadzic en Mladic maar danig verbleekt en in feite totaal niets voorstelt.

En zo’n vent, Poetin dus, afgietsel van de door hem zo bewonderde Stalin, zou geen slager of oorlogsmisdadiger genoemd mogen worden? Zoals Joseph Biden dat uit volle overtuiging deed. En gaf hem dus eens ongelijk. Des te vreemder en zorgelijker was de haast spastische reactie van de Franse president Macron, die dat soort uitspraken dus niet vond kunnen. Hij was namelijk nog in gesprek met Poetin, alsof dat in de gegeven omstandigheden de gewoonste zaak van de wereld was en eigenlijk niet betiteld moest worden als verraad aan het door die Poetin geteisterde en op de vlucht gejaagde Oekraiense volk. Of werd Macron hier het gras voor de voeten weggemaaid, omdat zijn verkiezingsagenda juist van hem vroeg om in enige mate voor het oog van de wereld en het Franse volk mooi weer en de zogenoemde vredesduif naar die Russische slager te spelen? Waarbij het geweten en de moraal van Joseph Biden dus heel slecht van pas kwam.

Voor Marina Ovsjannikova

Afgelopen donderdag stond op de achterpagina van de Volkskrant een lofzang op een Russische vrouw die en plein public durfde te laten zien dat ze zich niet de mond liet snoeren door Poetin en zijn trawanten. Een ware heldin in de gegeven omstandigheden, deze Marina Ovsjannikova, die onze grote bewondering verdient en al zeker deze aubade in dichtvorm:

Er is alijd licht en een zachte wind

Zelfs als het donker is en het kogels regent

Er is altijd een dappere die het opneemt

Tegen de masters of war met hun dodenmaskers

Die zendtijd opeist voor vrede & vrijheid

En haar vinger drukt op de onvindbare lichtknop.

Open Brief aan Clasina

Je moet het ijzer smeden als het heet is. Dus heb ik vanochtend maar meteen een mail gestuurd naar de winnares van de gemeenteraadsverkiezingen in mijn gemeente Beekdaelen, de fractievoorzitter en lijsttrekker van Groen Links, mijn dopsgenote Clasina Debets. Met de bedoeling om een dossier dat al vijf jaar aansleept, weer nieuw leven in te blazen. Vandaar deze Open Brief:

Dag Clasina!

Allereerst van harte proficiat met het fraaie resultaat dat Groen Links tijdens de verkiezingen voor de gemeenteraad van Beekdaelen heeft mogen boeken. Een prachtige prestatie en een succes dat jullie verdiend hebben en dat jullie ook gegund wordt. Omdat er keihard voor is gewerkt. Maar dat tegelijk tot nog meer verplicht, nu er zoveel meer vertrouwen aan jullie als volksvertegenwoordigers is gegeven. Waarmee ik als vanzelf uitkom bij het onderwerp dat ik graag onder jouw aandacht wil brengen, te meer omdat jij in Schimmert woonachtig bent, waardoor de door mij aan te snijden kwestie voor jou waarschijnlijk herkenbaarder is. Even voor jouw helderheid. Ik woon sinds 1976 aan de Bekerbaan in Schimmert en ik heb in alle jaren sedertdien door de toegenomen welvaart en gegroeide economische bedrijvigheid de verkeersdrukte op die Bekerbaan zien toenemen, met name de laatste tien jaren explosief. Met als gevolg een groeiende verkeersdruk en logischerwijs voor aanwonenden een alsmaar stijgend ongemak. Denk daarbij onder andere aan veiligheid, geluidsoverlast, fijnstof, etc. etc. Het kan dan ook geen verwondering wekken dat de in 2017, 2018 door de toenmalige gemeente Nuth aangekondigde reconstructie van Klein Haasdal en de Bekerbaan bij mij in goede aarde viel. Er zouden diverse vliegen in een en dezelfde klap worden geslagen. Wateroverlast, verkeersveiligheid, geluidsoverlast zouden tot het verleden gaan behoren.

Er werden diverse sessies belegd, waarin gemeente en aanwonenden met elkaar in gesprek konden gaan. De democratie leek te gaan zegevieren, zeker toen met de nodige voortvarendheid de reconstructie van een deel van Klein Haasdal werd aangepakt. Het resultaat mocht er zijn en ziet er nog altijd prijzenswaardig uit. Echter, daar is het wel bij gebleven. Want op dat onzalige moment is er een kink in de kabel opgetreden, is de reconstructie gestokt. Hetgeen veroorzaakt moet zijn door de gemeentelijke herindeling, het ontstaan van Beekdaelen.. Want nadien is er daaromtrent nooit meer iets vernomen afgezien dan van een eenmalig optreden van burgemeester Geurts, bij welke gelegenheid hij geduld van ons als belanghebbenden vroeg. Hoewel geduld een schone zaak is, wordt een wachten gedurende twee jaar toch wat lang, zeker als bij voortduring blijkt dat elders in Beekdaelen wegreconstructies aan de orde van de dag zijn. En dat terwijl de urgentie van de problematiek met betrekking tot de verkeersafwikkeling op de Schimmertse Bekerbaan er niet minder op wordt. Reden waarom ik jou erom vraag om dit dossier, dat voor mijn gevoel langzamerhand onder het stof dreigt te verdwijnen, weer eens nieuw leven in te blazen en het zover te krijgen dat de reconstructie van de Bekerbaan nu eens eindelijk ter hand wordt genomen. Ik zou je er heel erg erkentelijk voor zijn.

De forsythia (haiku)

De forsythia
geeft met haar uitbundig geel
de lente groen licht.

Zie het leven verder gaan

Het lag natuurlijk dik voor de hand en er kon vergif op ingenomen worden. Want waarom zou mijn probleem, mijn dilemma, zoals ik dat een paar dagen geleden beschreef, dat van anderen zijn? Het leven gaat immers door om maar eens de grootste dooddoener en rotsmoes vast te pakken. Het is een kwestie van effen aanhaken bij een nationale actie en het geweten is compleet gesust, waarna het weer vort met de geit kan, de schrik voorbij is en de eventuele gewetensnood afgekocht. Je kan immers niet eeuwig stil blijven staan bij het leed van anderen, laat staan bij alle ellende in de rest van de wereld. Het zal allemaal wel zo zijn en waarschijnlijk ook niet anders kunnen, maar schrijnen doet het wel, dat onbekommerd door gaan met het eigen leven en de eigen sores inschalen op het niveau van een wereldprobleem, zonder verder een gepast gevoel voor verhoudingen. Omdat rampspoed kennelijk op enig moment went en daardoor makkelijk verdrongen wordt of op de achtergrond in het eigen besef raakt. Waardoor het leven van alledag verder gaat, moet, heet de wegwezer die onze gemoedsrust richting geeft.

Met de meest bizarre gevolgen en gedragingen van dien, althans geplaatst in het perspectief van dit moment en die ik daarom niet meer onder mijn pet geschoven krijg. Want hoe moet ik anders die man klasseren, die midden – vijftiger, bij wie de tranen gisterenavond over de wangen rolden van het verdriet na afloop van de door zijn club Ajax verloren wedstrijd in de Johan Cruyff Arena. Alsof de wereld verging en het leed daarover onbeschrijfelijk was en er in Oekraine niets aan de hand was. Of wat te denken van die vrouw die deel uitmaakte van de organisatie van de aankomende Koningsdag in Maastricht en die zich opgezadeld wist met een levensgroot probleem dat zij dan ook uitgebreid verwoordde? Want de kwestie die haar geheel in beslag nam was de omstandigheid dat koningin Maxima de gewoonte heeft om zeer hoge hakken te dragen. Leuk, mooi, maar verre van handig in de binnenstad van Maastricht die nu eenmaal bekleed is met kinderkopjes. Blijkbaar een aangelegenheid waar je mooi mee opgescheept kunt zijn als je het Hare Majesteit zo nadrukkelijk naar de zin wilt maken. Maar om dat nou zo op te blazen dat het het leed in Kiev of Marioepol hoorbaar overstijgt, dat hoef ik toch niet te begrijpen, wil ik ook niet begrijpen omdat zulke pietlutterij mij echt tegen de borst stuit.

Dilemma’s van een blogger

Niets zo louterend, zo helend voor de geest als een oorlog, een bloedig en gewelddadig conflict, direct bij je om de hoek. Omdat de andere kant op kijken eenvoudigweg onmogelijk is. Zo veel ben ik de afgelopen twee weken wel wijzer geworden. Alles blijkt opeens volledig andere verhoudingen te hebben gekregen en zinkt in het niet bij het onpeilbaar lijden van zovele miljoenen in de Oekraine, bij wie het bestaan al zijn pijlers heeft verloren. Voor wie huis en haard en de veiligheid ervan loze begrippen zijn geworden. Daarbij vergeleken wordt iedere zorg, bijna elk probleem, zoals wij die gewoonlijk hebben, te alledaags, banaal en nauwelijks nog het benoemen waard. Want waar hebben we het nog over als we onze dagdagelijkse sores in ogenschouw nemen en eens op de juiste waarde, namelijk tegen de geldende koers van vandaag, schatten? Wat blijft er dan nog helemaal van over? Belangrijk is er dan weinig meer, omdat belangrijk grotendeels gereduceerd blijkt tot een zogeheten lekker belangrijk, heb ik zelf dus al vaker gemerkt.

Want wat is, terwijl er zo overduidelijk wereldgeschiedenis wordt geschreven, nog de moeite van het beschouwen waard? Zeker als je, daartegen afgezet, je eigen nederigheid ervaart en dus nauwelijks weet ervan hebt hoe je nog wat zinnigs te melden kunt hebben. Mag ik dat mijn worsteling van dit moment noemen? Ik zou graag en veel willen schrijven. Maar het moet er wel toe doen. En dat gaat zoals gezegd heel moeizaam, het maken van dat schrijvend gebaar dat wel precies in dit moment past en de exacte urgentie heeft. Was ik maar zoals al die Groningers die naadloos begrepen wat er van hen op dit moment werd verwacht. Namelijk niet zeuren over die scheuren in hun woningen die zij in tegenstelling tot al die Oekrainers nog hebben, en dus akkoord gaan met de gaskraan die weer verder open gaat. Omdat nood nu eenmaal wet breekt. Ik wou dat ik ook zo’n steen kon verzetten, al was het maar op schrift of op papier. Machteloosheid heet dat, geloof ik.

Het derde decennium

Het derde decennium van de eenentwintigste eeuw begon nog zo mooi. Herlees maar eens de Portugese dagboeken die ik aan het begin ervan niets vermoedend en bijna argeloos in de Algarve schreef. Wat kon ons immers gebeuren, was de vraag die ik namens zo velen dacht te kunnen stellen. Bij wijze van spreken dus. Want alles onder controle, terwijl de sky nota bene the limit leek. Dat was op dat moment de heersende common sense. Bijna een zoete droom, waaruit we eind februari 2020 rauwelijks ontwaakten, omdat er toen opeens echt geschiedenis werd geschreven, wereldgeschiedenis, nadat we de eerste twintig jaar van deze eeuw onledig waren gehouden met incidenten, tragische, nare weliswaar, zoals een kredietcrisis en moslimterrorisme. Maar bijeen genomen niet van dien aard dat daar over twee -, driehonderd jaar nog de zinnen en interessen van de dan levenden door worden beroerd. Maar Wu-han, Covid, RIVM, mondkapjes, lockdown, avondklok waren andere koek en werden begrippen die ons leven gingen beheersen. Met de coronapandemie kwam er onverhoeds een eind aan zoveel van onze zekerheden en werden er ook geen handen meer gegeven om die bijvoorbeeld te bezegelen. Het was voorbij met de pret. Letterlijk en figuurlijk. En dat zou zo blijven. Sterker nog, het werd zelfs nog enkele graadjes erger.

Dankzij een Rus, Poetin, die zichzelf als een nieuwe tsaar had uitgevonden en dus ook als zodanig had gekroond. Behept met geopolitieke ambities, in die zin dat het aan Rusland in de voorgaande eeuw aangedaan onrecht hoognodig gecorrigeerd moest worden. Wat ook nog eens verwoord werd als een soort van geloof. Klonk alsof de geschiedenis zich werkelijk ging herhalen. Met inbegrip van het voortdurend en langdurig wegkijken van zovele grote mogendheden. Omdat het allemaal niet zo’n vaart zou lopen in het Kremlin. Tot het te laat was en de nucleaire kaart door diezelfde Poetin werd uitgespeeld en Oekraine het moest bezuren. Want wie hem wat deed, zou het dun door de broek lopen, hield hij niet op te verkondigen. Dus stonden we erbij en keken ernaar hoe het gezegde dat de brutaalsten de halve wereld hebben bewaarheid werd. En het ergste is dat we nu alleen maar puin kunnen ruimen en hopen dat het kwaad gestraft wordt. Hoewel dat, zo denk ik, vooralsnog alleen maar ijdele hoop is bij gebrek aan wat voor een aanknopingspunt op perspectief of uitzicht op een oplossing dan ook. Mooier kan ik het met de beste wil van de wereld niet maken. Wat mij droef stemt en mij hoogstens aanmoedigt om nog wat lichtpuntjes te ontdekken en daar dan maar over te schrijven.

Gedachten over dit carnaval

Natuurlijk kan ik het niet laten. Het zal wel de Calvinist in mij zijn die ik niet het zwijgen krijg opgelegd. Maar zou je ook niet? Want mag ik het misschien roerige en onoverzichtelijke tijden noemen waarin wij leven? Waarin het blijkbaar erg lastig is om de maat te houden of de goede verhouding te vinden. Kijk maar eens om je heen en verbaas je over alle absurditeit die zich ineens voordoet, althans die vorm krijgt als het in het verlengde van de oorlog in de Oekraine wordt geplaatst. Waar zijn we dan mee bezig en waar hebben we het eigenlijk nog over? Juist vandaag als hele contingenten het nog hartstikke nodig vinden om carnaval te vieren. Je moet er maar op komen. Tenzij je gewend bent om in een eigen bubbel te leven en je kop vooral in het zand gestoken te houden. Dan ga je natuurlijk voor die banaan en heb je overal lak aan, want zijn je eigen sores meer dan zat en die van een ander in principe ver van het eigen bed. Zo, en niet anders kan ik dat gedrag alleen maar zien en weiger ik het ook maar voor een fractie te begrijpen als het een qua leeftijd min of meer volwassen afkomst heeft. Waarmee het jonge volk eigenlijk in feite verontschuldigd is.

Omdat vrijheid, blijheid en jonkheid in elkaars verlengde liggen en ook horen te liggen. Zodat het plezier en het carnaval aan hen van harte wordt gegund. Waar het dan wat mij betreft ook echt bij blijft en voor het overige gezond verstand en empathie alleen maar aan de orde behoren te zijn. Want stel je toch het volgende eens voor. Je zal maar vluchteling zijn en de beelden van de brandhaard die Kiev of Charkov is, nog op je netvlies hebben en na een uitputtende tocht zo maar plompverloren ergens in het zuiden van Nederland aankomen en daar geconfronteerd worden met de waan van de dag die Carnaval heet en ook is en zich laat zien in de meest groteske vermommingen, uitdossingen en gedaanten. Dan geloof je je ogen toch niet en lijk je waarachtig niet van de hel in de hemel te zijn beland, maar een volgende nachtmerrie te moeten ondergaan. Want wat wij hier vandaag en morgen met ons volle verstand doen, gaat toch alle perken te buiten en verhoudt zich totaal niet tot de rampspoed waarin de Oekraine zich bevindt. Vandaar dat het hier best een paar onsjes minder met al het gespring en plezier zou kunnen en ook zou mogen. Gewoon uit respect en uit mededogen.

De baarlijke duivel

Beschouw mijn zwijgen hier maar als de uiterste vorm van sprakeloosheid. Wat echter niet wil zeggen dat ik met stomheid geslagen ben of dat stomme verbazing zich van mij heeft meester gemaakt. Want de baarlijke duivel die Poetin heet en die in elk geval zijn plaats aan de volkomen verkeerde kant van de geschiedenis van de eenentwintigste eeuw heeft gekregen, had al meer dan eens zijn geloofsbrieven als afgezant van het kwaad gegeven. Hij bombardeerde Grozny immers plat om de Tsjetsjenen in zijn gelid te krijgen. De Georgiers hebben ook hardhandig met hem kennis mogen maken. De Krim pikte hij in zonder met de ogen te knipperen. Van de neergeschoten MH 17 heeft diezelfde Poetin geen seconde wakker gelegen en zijn kaarten zette hij met evenveel gemak op zijn compagnon in het kwaad, Assad. Om nog maar over de in zijn naam begane gifmoorden te zwijgen. Dus kon je volgens de wetten van de historische logica op een volgende daad van agressie van zijn kant wachten. Want dat de geschiedenis zich herhaalt en zich blijft herhalen, behoeft toch geen enkel betoog meer, tenzij je willens en wetens de andere kant op blijft kijken, in de richting waar het meeste geld te verdienen is. En als je veel Westerse regeringen en ondernemers mocht geloven, was Rusland daarvoor toch het beloofde land.

Zodat men, doordat er genoeg te halen viel, bereid was om veel door de vingers te zien. Met Nederland, Duitsland en Engeland als koplopers daarin. Waardoor Poetin ongebreideld zijn gang kon gaan met de afwerking van zijn revanchistische en imperialistische agenda. Want het zou allemaal niet zo’n vaart lopen, hoorden we nog de Merkels en Ruttes van deze wereld en wie al niet in Brussel vaker te hardop denken. Met als gevolg dat de wijsheid achteraf voor de zoveelste maal zegeviert en wij aan de zijkant opnieuw het nakijken hebben. Dus maar hopen dat wij onze les nu wel hebben geleerd en tegelijkertijd wakker zijn door het besef dat elk nadeel, deze ramp, deze catastrofe dus, zijn voordeel heeft. Omdat het in ieder geval de wake up call rond onze veiligheid en vrijheid oplevert en er tegelijkerijd nog meer kaarten op tafel zijn gelegd. Want wie stonden er vooraan om hun steun min of meer aan Poetin te betuigen? Precies Baudet voluit en Wilders ook in zekere zin. Vijfde colonnisten pur sang, die zich voorlopig nog in de handen kunnen blijven wrijven aangezien op Poetin, die baarlijke duivel, geen maat zal staan. Zo is mijn stellige en sombere verwachting voor de komende jaren.

‘Rotown magic’ van Deelder

Wie is er beter in staat om de schoonheid en grootsheid van Rotterdam te bezingen dan Jules Deelder? Laat dat maar gerust aan hem over getuige dit ‘Rotown magic‘:

Rotterdam is niet te filmen
De beelden wisselen te snel
Rotterdam heeft geen verleden
en geen enkele trapgevèl

Rotterdam is niet romantisch
heeft geen tijd voor flauwekul
is niet vatbaar voor suggesties
luistert niet naar slap gelul

’t Is niet camera-gevoelig
lijkt niet mooier dan het is
Het ligt vierkant hoog en hoekig
gekanteld in het tegenlicht

Rotterdam is geen illusie
door de camera gewekt
Rotterdam is niet te filmen
Rotterdam is vééls te ècht

Gertie in De Boesj

Vandaag weer eens een stukje Limburgensia, met van die typische couleur locale. Waarbij we deze keer zo diep in het hart van de provincie terecht komen dat het bijna niet authentieker kan, zonder dat het grotesk of curieus wordt. We gaan namelijk naar De Boesj, Koningsbosch voor de niet-Limburger, een kerkdorp dat haast aan alle kanten door Duitsland omsloten wordt zonder dat het een echte enclave kan worden. Jaren aaneen doorkruiste ik De Boesj ’s ochtends en ’s avonds, op weg naar mijn werk in Roermond of naar thuis in Schimmert. Het was de leukste, rustigste en tegelijk ook de meest spannende route, omdat ze mij nog een tijdlang voerde over de zogenoemde Internationale – of Selfkantweg, die van Brunssum naar Koningsbosch liep over Duits grondgebied, zonder dat de mogelijkheid bestond om er ergens af te slaan. Waardoor het voor mij wat meer had dan het saaie alternatief over de toen al hondsdrukke A2. Op die dagelijkse rit reed ik dus ook steeds door De Boesj, over de doorgaande weg daardoorheen, de Prinsenbaan, die toen al, in de vroege negentiger jaren, berucht was bij elke automobilist omdat er steevast, op iedere dag en elk moment geflitst en geknipt werd. Ik was van meet af aan gewaarschuwd en reed nog liever langzamer dan vijftig. Met als gevolg dat ik de omgeving van die Prinsenbaan goed kon opnemen.

Waar een bepaald pand mij al meteen opviel omdat ik het op die plek en in die context geen plaats wist te geven. Want ver buiten de bebouwde kom van nog altijd De Boesj lag daar zo maar en onverwacht Modehuis Gertie de wereld en het voorbijgaand verkeer toe te lachen. Met voor mij op dat moment al de dwingende vraag wat je met zo’n nering daar hebt te zoeken, op ruime afstand van de bewoonde wereld. En al die jaren dat ik daar elke dag reed en dat modehuis passeerde bleef die vraag mij bezig houden, werd ze door het verlopen van de tijd in feite alleen maar dwingender, te meer omdat ik helemaal niets zag veranderen. Want hoe kon je daarmee en zo op die plek een boterham verdienen? Die vraag bleef zich herhalen met het verstrijken van de tijd en elke keer dat ik er na mijn pensionering nog wel eens langs kwam, en begon zich zodoende meer en meer te ontpoppen tot een levensgroot raadsel. Een spoor van leven was er namelijk nooit te bekennen, afgezien van het feit dat er wel altijd een lamp brandde, zij het niet in overdrachtelijke zin, voor zover ik dat kon overzien. Maar na gisteren is Modehuis Gertie van een raadsel een mysterie geworden. Want na meer dan dertig jaar bestaat het en overleeft het daar in die leegte van de Prinsenbaan nog steeds. Ik zag het er nog altijd pontificaal en net zoals in 1991 liggen. Ogenschijnlijk onaangedaan en waarschijnlijk in afwachting van het moment om een echt Limburgs monument of instituut te worden.

Hypocrisie in de polder

Waar we in Nederland goed in zijn, dat is in het serveren van mosterd na de maaltijd. Het paard achter de wagen spannen kunnen we als geen ander. We excelleren als de koe in de kont gekeken moet worden. En verdomd, we hebben ook nog eens het meeste gelijk achteraf, zijn we logischerwijs geneigd om te denken en zelfs te geloven. Maar zou je ook niet met zo’n zedeprediker als Klaas Knot, president van De Nederlandse Bank, die als de ware bovenmeester de wijsheid in pacht heeft en dat ook van harte uitdraagt. Zonder een spier te vertrekken, maar kennelijk onder de indruk van het gewicht van het moment, was hij toen hij namens die Nederlandse Bank schuld bekende en diep door het stof moest gaan voor de rol die die bank had gespeeld bij de instandhouding van de slavernij, zo’n tweehonderd jaar geleden. Met dus een deemoedige Klaas in de hoofdrol, welke zichtbaar de last van een onverwerkt verleden droeg, een last die blijkbaar zwaar op de schouders van hem als hoogste baas drukte. Een kwetsbare Klaas was er te zien. Kwetsbaar voor het oog, maar tegelijk ook als de ware kampioen van de koopmanshypocrisie. Want had zijn bank niet heel lang geprofiteerd van die slavernij, haar voordeel ermee gedaan?

Waardoor dat jammeren tweehonderd jaar na dato niet eens meer correct te noemen is noch krokodillentranen billijken, maar uitsluitend schaamte rechtvaardigen over zoveel onbeschaamdheid achteraf. Hoewel diezelfde Knot daarin weer overtroffen wordt door Rutte die niet wist hoe snel hij erbij moest zijn om zijn excuus te maken voor alle extreme gewelddadigheid die door Nederland bedreven werd toen het vond dat de Indonesische onafhankelijkheidstrijd vlak na WO II met harde hand moest worden bestreden. Ook zo’n laf verhaal op het meest verkeerde moment nu bijna geen betrokkenen meer in leven zijn. Ja, dan heb je stukken makkelijker praten dan die eenling die in 1969 de kat al eenzelfde bel aan bond. Waardoor Rutte gewoontegetrouw weer eens haantje de voorste kon zijn om de beste beurt te maken, hoewel die in de gegeven omstandigheden en bijna tachtig jaar na dato er in feite totaal niet meer toe doet. Want zo flink zijn we dus in Nederland wel. Om als het geen pijn meer doet nog eens met de billen bloot te gaan. Oftewel, schijnheiligheid kon wel in de vaderlandse polder uitgevonden zijn. Te oordelen naar de mate waarmee ze wordt uitgedragen en vertolkt door onze meest gewichtige bestuurlijke vertegenwoordigers, die – het moet gezegd – voor de gelegenheid wel altijd het goede gezicht weten op te zetten. Hoewel het een hypocriet en politiek incorrect vertoon blijft.

The American way?

Wat hier volgt, is best een gewaagde stellingname, hoewel ik mij er ook geen buil aan kan vallen, omdat het vooral om een kwestie van smaak en de persoonlijke voorkeur gaat. Wat niet wegneemt dat het alleszins ertoe doet om de hele kwestie eens aan te zwengelen. Aanleiding vormt de hevig door Netflix gepromote serie ‘Inventing Anna’, waarin het oplichterslevensverhaal van de jonge Russin Anna Sorokin wordt verteld. Een prachtige geschiedenis met voldoende flamboyante elementen om daar een dijk van een serie van te maken. Zo’n serie waar de tv – kijker zijn lippen en vingers bij af kan likken. Maar het zouden de Amerikanen niet zijn als ze zo’n kans voor open doel niet zouden missen en de hele vertelling om zeep zouden helpen door nou eens goed op zijn Amerikaans ermee uit te pakken. En berg je dan maar als kijker, als voor jou de Europese maat der dingen leidend is. Kom daar namelijk niet om bij de Amerikanen. Want als die iets maken, scheppen ze er echt flink op los, heb ik nu al te vaak moeten ervaren. Tranen trekken, overacting, schmieren, het mag allemaal, als het beoogde effect maar wordt bereikt. Want dat is dus leidend en bepalend, is dus ook overduidelijk te zien in dat ‘Inventing Anna’.

Waarin een van de hoofdrolspeelsters zo ver gaat in haar spel dat de grens tussen normaal gedrag en hysterie bij haar compleet vervaagt. Wat kennelijk all the way in Amerika is, maar onverteerbaar voor mij als Europeaan. Voor de zoveelste keer en zodoende dus misschien wel exact verklaart waarom het mij maar niet lukt om mij te bekennen en over te geven aan films en series van Amerikaanse makelijk. Omdat het telkens hetzelfde liedje ermee is. Van overdrijving, vals sentiment, onechte romantiek en nagemaakte sfeer en vooral altijd en overal en in alle opzichten opgeklopt. Dus te vermoeiend en te complex om de essentie en de zin van alles te doorgronden. Of misschien komen de Ameikanen er wel niet aan toe, beheersen ze de kunst en de vaardigheid niet om essenties bloot te leggen, inzichtelijk te maken. En mogelijk heb ik daarom geen zin in dit soort bijna luidruchtige oppervlakkigheid die vanuit een heel andere wereld tot mij komt. Daar hoef ik dus niets mee te hebben en dat wil ik ook niet, thuis en comfortabel als ik mij voel in mijn oude wereld, die van Europa, die nu eenmaal anders is dan de Amerikaanse, maar daarmee niet per se beter. Echter voor mij wel heel wat vertrouwder. En laat dat alsjeblieft dan maar ook zo blijven.

Winter en lente (haiku)

Funny Valentijn!
Wat kan een winter flut zijn.
Breng toch snel lente.

De groeten aan Beijing

Verdomd, als het niet waar is, verzuchtte ik, toen ik ergens de volgende tekst over het beleven, het ondergaan van de Olympische Winterspelen las: ‘Daar zaten verrassingen tussen, maar echt kippevel kreeg ik er niet van. Misschien ligt dat aan mij. Wellicht neemt de mate waarin sport je raakt af naarmate je ouder wordt, komt er een moment waarop je alle variaties van verrassing hebt gezien en zelfs in het uitzonderlijke de doorsnee herkent’. Het vergaat mij dus precies zo en misschien nog wel een graadje erger. Waardoor ik helemaal niet meer de moeite neem om echt voor televisie-uitzendingen van dat sportgebeuren uit Beijing te gaan zitten. Ik krijg bij toeval nog wel eens iets mee, maar word er dan niet meer koud of warm van. Sterker nog, vaker bekruipt mij dan het gevoel dat ik eigenlijk niet weet wat ik er mee aan moet. Want waarom moet ik nu ineens razend enthousiast worden voor Nederlandse prestaties in een sport die mij het hele jaar niet interesseert. Wat zou ik moeten hebben met rodelen, skeleton, snowboarden, freestyle en weet ik wat nog meer? Nul dus. En al helemaal niet omdat het IOC of de NPO dat verordonneert.

Geen haar op mijn hoofd die daar aan denkt. En verder heb ik, zoals de schrijver hiervoor al betoogde, alle kunstjes al vaak genoeg gezien om daar nog ondersteboven van te raken. Dus hangt de vlag er wat mij betreft dus zo al voor en is mijn belangstelling helemaal verflauwd sinds wij in Nederland helemaal geen winter meer hebben. Daardoor is wintersport een bezigheid geworden die bijna illusoir genoemd kan worden, want beoefend wordt in een ver buitenland, in een wereld die de mijne niet meer is, althans er een is die ik niet meer ken of herken. Met als gevolg dat de Olympische Winterspelen een soort van poppenkast worden die ergens ver weg plaats vinden en zodoende niet meer tot mijn wereld gerekend kunnen worden. Welke vervreemding en afstand alleen maar groter wordt doordat de natuurlijke omstandigheden van sneeuw en ijs ook nog eens alleen maar meer en meer nagebootst worden en het aantal disciplines in alle sporten en stijlen tot voor mij kolderieke hoogten schijnt te moeten toenemen. Met als gevolg de voor mij steeds dwingender wordende vraag of ik voor al die fratsen en kunstgrepen nog warm moet lopen. Nee dus, ik krijg het er alleen maar koud van en mijn hart voor de Olympische Winterspelen verkilt daardoor gewoon meer en meer.

Leve de democratie!

Dat was nou eens een prijzenswaardig initiatief van de Volkskrant om dit weekend aan al haar columnisten de ruimte te bieden om op hun eigen wijze een lofzang op de democratie af te steken. Precies op een moment dat ze weer eens onder druk begint te staan. Ik sluit mij daar graag bij aan en wil dus ook mijn zegje doen. Echter, niet in die tweehonderd woorden. Hier op mijn eigen plek gun ik mijzelf toch wat meer ruimte, hoewel ik daar ook al weer een kwart van heb opgesoupeerd, om de goede aanloop te nemen. Want schrijven over democratie is toch zoiets als de bekende sprong in het diepe, waaraan al zovelen zich hebben gewaagd. Wie had en heeft er geen mening over en wie heeft er geen gelijk met zijn bevindingen over en gevoel bij de democratie? Hoeveel zegjes zijn er niet over gezegd, welke altijd op een of andere manier hout sneden? Waarom zou ik die van mij er niet aan toevoegen? Waarom niet gezegd hoe ik mij ertoe verhoud, om me maar eens eigentijds uit te drukken en tegelijk mijn juiste toon voor dit moment te zetten? Met verontrusting daarin als de boventoon. En tegelijk ook een zweem van verwondering. Omdat het voor mij steeds lastiger wordt om te geloven dat de Bolsonaro’s, Trumps, Orbans, Poetins en nog veel meer van dat soort erin geslaagd zijn om met hun autoritaire leiderschapsstijl – en dan druk ik mij echt mild uit – erin geslaagd zijn om het debat over de democratie, over haar effectiviteit als staatsvorm, te heropenen.

Wat een vaststaand feit, haast een axioma, gedurende vijfenzeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog is geweest, is opeens weer geagendeerd en is in de omgeving waar ze onbetwistbaar was, zo maar een punt van discussie geworden en vatbaar voor interpretatie. Om dicht bij huis te blijven. Zie hoe een politieke partij als het Forum voor Democratie het debat daarover via de optredens van haar vertegenwoordigers aanzwengelt en constateer hoe gemakkelijk momenteel minderheden daardoor in de vuurlinie kunnen komen te liggen. Plotseling blijkt de democratie als staatsvorm niet meer onbesproken, is de chique zweem die er omheen hoorde te hangen in een klap weggerukt, door een discours dat vanuit rechts-extremistische kring en uit de ultra-conservatieve filosofische en wetenschappelijke gelederen werd aangekaart. Het morrelen aan de normen en waarden van de parlementaire democratie, aan de stijl die daarbij hoort, lijkt opeens te moeten kunnen. Zonder dat een uitkomst duidelijk is. Waardoor het verleidelijk wordt om achterom en naar het verleden te kijken als zulke altijd onbesproken zekerheden dreigen weg te vallen. Mag toch? En is het dan vreemd dat de verontrusting alleen maar toeslaat en de neiging om de democratie des te harder te bejubelen en vooral te koesteren alleen maar groter wordt?

Mijn complete verwondering

Eerlijk is eerlijk. Natuurlijk ontmoet ik mijzelf en mijn eigen lijf dagelijks, een, twee keer in de spiegel. Mijn leven lang al. En vanzelfsprekend ontkom ik er dan nooit aan om mij de maat te nemen. Nog altijd wik ik en weeg ik dan mijn verschijning. Noem het een gewoonte of zelfs een ritueel dat bij mij hoort. Maar bij wie trouwens niet? Zij het dat de betekenis ervan – bij mij althans – in de loop der jaren beduidend is afgenomen en inmiddels dus is verworden tot die ijzeren gewoonte waar je niet meer vanaf komt, maar welke verder geen gewicht meer heeft, laat staan dat je er consequenties aan verbindt. In tegenstelling tot zoveel jaren geleden toen libido en testosteron nog met vette hoofdletters werden geschreven en je nog in de veronderstelling verkeerde dat je met een goed lijf een gerede kans had om de halve wereld te winnen. Met als gevolg dat de dagelijkse confrontatie met mijzelf mij eigenlijk nooit verder hielp, mij in mijn schulp deed kruipen en zo een verlegen jongeman liet ontstaan die beheerst werd door faalangst en bang was voor de afwijzing en afgang in het verkeer in de richting van vrouwen. Moeizamer kon het allemaal niet en is het ook lange tijd gebleven, waardoor het voor mij vaker een raadsel werd hoe ik in hemelsnaam aan verschillende relaties ben gekomen.

Geen flauw idee waarom en zonder een afgetekend beeld van de kwaliteiten die blijkbaar vriendinnen en geliefden toch elke keer aanspraken. Met name omdat ik telkens weer dagelijks geconfronteerd werd met dat beeld van mijzelf dat mij zo half en half op een verkeerd been zette en mij ook niet tevreden en gelukkig met mijzelf maakte. In de loop der jaren zijn die scherpe kanten van mijn zelfbeeld verdwenen, schuurt het niet meer zo, heb ik er afstand van genomen en ben ik in balans met mijzelf gekomen. Wat niet wegneemt en tegelijk ook verklaart waarom ik met stomme verbazing kijk naar de escapades van hedendaagse soortgenoten die klaarblijkelijk geen drempels en remmingen tegenover vrouwen kennen en dus zichzelf in volle glorie en compleet ornaat kenbaar en zichtbaar menen te moeten maken. Wat mankeert hen, is mijn logische vraag. Alsof zij de goden zelf zijn en zich dus onaantastbaar wanen, terwijl de zone van zelfkritiek rond henzelf en hun eigen lijf totaal niet bestaat. Kortom, hoe blij met jezelf, dom en kritiekloos tegelijk ben je wel niet als je zo onbeschaamd met je kop in de wolken alleen maar je eigen pik achterna loopt, met het idee dat daar niets tegen bestand is. Mag ik daarom nu eens heel erg tevreden zijn met wie ik geworden ben nadat ik langdurig was zoals ik ondanks mijzelf was? Bovendien geeft mijn verwondering over dergelijk absurd en normloos gedrag mij een volledig gerust gevoel.

Sneeuwkettingen en plankenkoorts

Hiervoor heb ik al gerept van mijn wintersportervaring, van mijn belevenissen en gevoelens als debutant in de Franse Alpen, die ook nog met zoiets behept was dat plankenkoorts heet. Want waarom zou ik daar geen last van hebben? Al was het maar om een futiel, hoewel toch essentieel onderdeel van de sneeuwpret. Die twijfel, die dus eigenlijk plankenkoorts heet, nam van tevoren al lichte vormen aan, maar begon met het naderen van de vertrekdatum toch allengs te groeien. Want er moesten ook sneeuwkettingen mee. Ze waren zelfs wettelijk verplicht in Frankrijk, liet ik mij vertellen. Waarna het hele palaver volgde rond de aanleg van die hulpmiddelen welke vereist waren bij royale sneeuwval, als je toch met je auto verder wilden komen. Of ik wel wist wat voor een heisa die aanleg betekende? Met name bij sneeuwval en in de duisternis? Nog afgezien van de complexiteit van de handeling, die zich alleen liet beheersen als er van tevoren ruim op geoefend was. Niet dat ik spontaan peentjes begon te zweten, maar verlokkelijk vond ik het perspectief niet. Zodat de zin mij ook totaal ontbrak om in mijn steenkoude garage eens lekker te gaan oefenen om dat vermeende ongemak onder de knie te krijgen.

Dus gewoon de gok genomen en zo’n twintig keer de uitleg van Paul van de Wegenwacht op You Tube bekeken en verder de demonstatie van de vriendelijke medewerker van Profile in Hoensbroek in mij opgenomen. Waarna het erop wachten was waar het schip zou stranden en verder alle weersverwachtingen via Buienradar in de gaten werden gehouden. Toch wel met kloppend hart. Want het zou toch niet gebeuren dat sneeuwval mijn stille hoop zou frustreren en ik de zo fraai verpakte sneeuwkettingen alsnog als een omgekeerde Houdini om mijn banden zou moeten aanbrengen? Al was het om een afstand van nog geen twee, drie kilometer te overbruggen. Ik moest er niet aan denken en hoefde dat uiteindelijk ook niet. Omdat de weergoden mij uiteindelijk wat dit aangaat meer dan gunstig gezind waren. Zodat de opluchting mij in bezit nam en ik met een duidelijk opgeruimd gemoed mijn gehuurde sneeuwkettingen bij Profile mocht terug bezorgen. Kende mijn wintersportvakantie naast de uitstapjes naar Annecy en Chamonix tenminste ook nog deze meevaller.

‘Tot de laatste man’ (Kershaw)

De Britse historicus Ian Kershaw (1943) heeft vooral naam gemaakt met zijn biografisch tweeluik over Adolf Hitler. ‘Hoogmoed en vergelding’ – want dat was de titel ervan – werd een wereldwijde bestseller en kreeg ook de status van standaardwerk, een reputatie die tot dan toe voorbehouden was aan de vermaarde studie van Allan Bullock. Dus reden genoeg om reikhalzend uit te zien naar een volgend werk van Ian Kershaw, namelijk de beschrijving van het lot van de Duitse burgers aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. In ‘Tot de laatste man’ gaat Kershaw op zoek naar het antwoord op de vraag waarom de Duitsers in 1945 tot het bittere eind, dus tot de zelfvernietiging erbijna op volgde, door bleven vechten. In een meer dan gedegen onderzoek, zoals ook het omvangrijk notenapparaat laat zien, komt hij tot overtuigende conclusies die als het ware logischerwijs voortvloeien uit zijn minutieuze beschrijving van de Werdegang van Nazi – Duitsland. Opnieuw levert Kershaw een standaardwerk af dat alle respect en bewondering verdient, want je als lezer vaker de adem beneemt. Het detail, hoe pijnlijk en gruwelijk soms ook, wordt niet geschuwd, met als resultaat een volledige geschiedschrijving van een stuk recent verleden dat met name in onze Westerse herinnering nauwelijks een plaats heeft gekregen. Dus wat dat aangaat, niets dan lof voor Kershaw zelf.

Blijft over de kritiek die vooral zal moeten uitgaan naar de uitgever zelf (Spectrum), alsook naar de vertalers, die in mijn ogen Kershaw ernstig te kort hebben gedaan. Want het lezen van dit boek is toch een bezwarend avontuur gebleken. Kershaw heeft een nogal flamboyante stijl van schrijven, waarin de bij – en tussenzinnen een royale plaats krijgen. Maar in het Engels is dat verre van ongebruikelijk en draagt dan alleen maar bij aan de verbeelding en verfraaiing van gedachtelijnen. Echter, wanneer een en ander letterlijk in het Nederlands wordt vertaald, met handhaving van dezelfde zinsstructuur, dan kun je hopeloos in de knoop komen te zitten en ontstaat er een onontwarbare brij van woorden. Vaak, veel te vaak ben ik op zo’n zinskluwen gestuit, waardoor herlezing en een volgende herlezing noodzakelijk was. Het gevolg was dat de lezing van het boek in de buurt van een soort van hindernisren kwam. Daarnaast bleek ‘Tot de laatste man’ meer dan slordig bezorgd. Dat viel op te maken uit het feit dat er vaker woorden of letters waren weggevallen of dat er onbegrijpelijke doublures voorkwamen. Kwalijk en zou niet moeten kunnen. Want Kershaw wordt er schromelijk mee te kort gedaan. Zijn gedegenheid had van Nederlandse kant meer respect en een adequater aanpak verdiend.

‘Voorzichtig’ van Armando

‘Voorzichtig’ heet dit gedicht en het werd geschreven, gecomponeerd door de alleskunner, beeldend kunstenaar, schrijver, violist, beeldhouwer, journalist, televisiemaker, dichter Armando (1929 – 2018):

Ze liepen voorzichtig,
en lieten het landschap binnenkomen,
ze merkten dat hun tred bewonderd werd.
Heel voorzichtig gingen ze door de deuren,
langs het lusteloze strand, bezichtigden de bomen,
ze dachten dat de struiken ontvlambaar waren
en de hemel onder handbereik.
Zie, ze houden zich voorzichtig vast.

Een wintersportervaring

Toen ik afgelopen zaterdag 5 februari uit de Franse Alpen huiswaarts keerde, werd ik mij pas echt gewaar met welk circus ik de voorgaande zes dagen kennis had gemaakt. In La Clusaz en Le Grand Bornand, skigebieden waar de Franse wintersporter vooral zijn hart kan ophalen. In ongekend grote getale, zag ik vanuit mijn auto. Want vanaf mijn eerste kilometer terug leek er geen eind te komen aan een file, die mij gedurende de eerste twee uur van mijn terugtocht tegemoet kwam. Ongekend wat mij betreft en illustratief voor de gekte waarmee het wintersporten voor mij als buitenstaander gepaard blijkt te gaan. Als debutant op latere leeftijd heb ik geen moeite gedaan om op de lange latten te staan. Ik heb mij beperkt tot observeren en mijn ogen echt uitgekeken. Met als uiteindelijke conclusie dat dit mijn wereld toch niet is, om zo het gelijk van mijn keuze om daarin nooit te participeren achteraf en bij een later inzien alsnog te halen. Ieder het zijne, wat mij betreft. Maar mij dus niet gezien omdat de lol van het van een helling afdalen om vervolgens weer met een sleeplift naar boven te gaan en deze cyclus de hele dag te blijven herhalen, mij maar niet wil bereiken.

Nog afgezien van het feit dat de bedragen waarmee deze bezigheden gepaard gaan, wat mij betreft aan het ridicule grenzen. Veertig euro voor een tochtje met een cabine naar achthonderd meter hoger en weer terug, gaat mijn begrip te boven en is uiteraard van de gekke als zo de enige mogelijkheid ontstaat om op uitgezette skipistes te komen. Monopolie en prijsbederf vieren in deze regionen hoogtij. Want reken erop dat de prijs van een hapje en een drankje op zulke hoogten uniek en onvergelijkelijk zijn als er nergens ook maar een ander restaurant of brasserie te bekennen is. Erg genoeg en voor mij voldoende reden om me ook verder maar niet te verdiepen in de kosten die de aanschaf of huur van alle vereiste skimaterialen met zich meebrengen. Genoeg, zou ik denken. In elk geval zoveel dat je als wintersporter welhaast verplicht bent om het onderste uit de kan van het plezier te halen, juist omdat de zon hier nu eens niet voor niets op gaat, heb ik dus met eigen ogen gezien en ervaren. Voor de eerste en tegelijk voor de laatste keer. Omdat als je je sportieve bezigheden er niet hebt, er ook weinig valt te halen, laat staan veel lol is te beleven.

De empathie van hondenbezitters

Zijn hondenbezitters ook echt allemaal dierenvrienden? Met hart en ziel en van top tot teen? Een bevestigend antwoord op die vraag zou meer dan voor de hand liggen. Want schaf je een hond aan, dan doe je dat met je volle verstand en in elk geval ook met je hele gevoel. Je hebt er op zijn minst goed over nagedacht en je zal ook wat met honden hebben. Logisch gewoon. En toch is het bijeen genomen niet zo vanzelfsprekend, de wijze waarop baasje en hond zich tot elkaar blijken te verhouden, als ik om mij heen kijk en mijn ogen moet geloven. Waarbij ik, dat steek ik niet onder stoelen of banken, bepaald kritisch ben, omdat ik precies weet waarom ik zelf geen hond heb, want daarover goed heb nagedacht. Nou, met die achtergrond kijk ik soms met stijgende verbazing naar het gedrag van bepaalde hondenbezitters. Met mogelijkheden genoeg om ze te observeren omdat ze dag in, dag uit met tientallen mijn huis passeren. En wat zie ik dan zoal gebeuren? Laat ik mij beperken tot de meest gangbare bron van mijn verbazing, welke al begint bij de veronderstelling dat de hondenbezitter, dierenvriend als deze is en dus liefde voor zijn eigen hond zal voelen, behept zal zijn met een dosis aan empathie.

Hij of zij zal zich kunnen verplaatsten in het gevoelsleven van zijn hond. Wat toch het minste is dat je mag verwachten, denk ik als ik de parade zie van al die honden met hun eigenaren. Om tegelijkertijd te constateren dat de werkelijkheid toch danig afwijkt van mijn gedachtenspinsels, die vaker dus schone schijn blijken te zijn. Want dan zie je in real life een vent van twee meter lang langs komen met aan zijn lijn een teckel, zo’n gevuld kachelpijpje, met pootjes die net tien centimeter lang zijn, dus tien keer zo kort als de benen van zijn metgezel, die met zijn hele lengte stevig doorstapt, zijn tempo houdt. Zonder een moment stil te staan bij de noden van zijn kameraad op vier korte poten die niks anders dan zijn best kan doen om zijn baas, die stug doorloopt, bij te houden. En dat het geen uitzondering is, kom ik dus dagelijks bij herhaling aan de weet. Want kleine hondjes zijn er bij de vleet, maar spijtig genoeg nog veel meer baasjes die geen benul en weet ervan hebben wat zij zo doordravend hun honden aandoen. Met empathie heeft het niks te doen, laat staan dat je het dierenliefde mag noemen. Het komt er zelfs niet bij in de buurt.

‘Blauwe maandagen’ van Grunberg

Omdat onlangs de P.C. Hooftprijs aan Arnon Grunberg werd toegekend en ik mij er op dat moment op betrapte dat ik nauwelijks kennis had van zijn oeuvre, op een enkel boek na, “De man zonder ziekte”, leek het mij geen verkeerd idee om opnieuw met zijn werk kennis te maken. De eerste en enige keer dat ik een boek van zijn hand las, had nauwelijks indruk op mij gemaakt noch had het schrijverschap van Grunberg mij toen geprikkeld en uitgedaagd om vooral meer van hem te gaan lezen. Een veeg teken? De aan hem toegedachte prestigieuze literaire prijs leek zo waar het ongelijk van mijn eerste indruk te bevestigen. Ik wilde het mijne ervan weten en schafte mij snel zijn debuutroman “Blauwe maandagen” uit 1994 aan. Kijken of Grunberg dan toch die geweldige schrijver was die ik er vooralsnog niet in had gezien. En opnieuw bleek ik bedrogen te zijn uitgekomen en begreep ik bij lange na niet de loftuitingen die deze eerste roman van zijn hand indertijd ten deel waren gevallen. Allereerst was er wat mij betreft weinig nieuws onder de zon. Omdat ‘Blauwe maandagen” opvallend veel overeenkomsten vertoont met het meesterwerk van Gerard Kornelis van het Reve, “De avonden”. Want ook in Grunbergs verhaal komen we een jonge man tegen, die met zichzelf worstelt, met zijn bestaan en de zingeving eraan.

Het is weliswaar geen existentieel gevecht, maar de parallel is des te treffender als we de hoofdpersoon voortdurend in beslag genomen zien worden door een zoektocht naar liefde. Een vreugdeloze en ijdele tocht, waarin het enige succes bestaat in het scoren van betaalde liefde. Die Odyssee, die zwerftocht wordt door Grunberg breeduit beschreven zonder dat de hoofdpersoon Stephan ook maar enigszins uit de verf komt, gestalte krijgt. Met als resultaat een voor mij erg onbevredigende roman, waarvan ik totaal niet begrijp dat de recensies zo juichend en jubelend waren. Of konden ze misschien een teken van opluchting zijn? Een uiting van het vermoeden dat er eindelijk weer eens een groot schrijverstalent was opgestaan en zo het gat vulde dat was ontstaan doordat de grote drie, Hermans, Mulisch en Reve, hun beste tijd hadden gehad en nauwelijks nog productief waren? Want bij zo’n dreigende kaalslag in het land van de Nederlandse letteren zijn kinderhanden wel heel snel gevuld. En is de bijna blijdschap om een opvallend schrijversdebuut gemakkelijk verklaard. Wat niet wegneemt dat zoveel jaar later het verstand de destijds begrijpelijke emotie zou moeten hebben vervangen. Want zo bijzonder en uniek is Arnon Grunberg en zeker deze debuutroman “Blauwe maandagen” in mijn ogen absoluut niet.

Groene aanslag (haiku)

Tot de lente komt,
blijft mijn winterse terras
groen uitgeslagen.

‘De hand van God’ van Sorrentino

Het is hier al vaker verkondigd. Netflix is tijdens de corona-periode met haar lockdowns een uitkomst gebleken. Het toonde zich een uitstekend alternatief voor de bioscoop, die immers gesloten was. Bovendien was het de uitgelezen uitwijkplaats om te ontkomen aan het werkelijk ondermaatse aanbod dat de Nederlandse televisiekijker doorgaans krijgt thuis gebracht. Aan de andere kant moet je er wel wat voor doen om op Netflix aan je trekken te komen. Niet dat het zoeken is naar een speld in een hooiberg. Maar het aanbod van films en tv-series is zo groot dat de kans meer dan aanwezig is dat je vaker door de bomen het bos niet meer weet te zien. Ik spreek een beetje uit ervaring, met dien verstande dat de door mij gedane moeite tot nu toe altijd ruimschoots beloond is. Bijvoorbeeld nu weer met de pas uitgebrachte film “De hand van God” van de Italiaanse cineast Paolo Sorrentino. Een werkelijk prachtige en sfeervolle film waarin Sorrentino teruggaat naar de zomer van 1986, waarin hij via een groot familiedrama zichzelf en zijn ambities om filmmaker te worden, ontdekt. Waarbij hij zijn geboortestad Napels als het allesomvattend decor gebruikt en de kustlijn als de rode draad waar het verhaal van zijn zomer telkens weer uitkomt. Hij is net zeventien, ontdekt de wereld, de liefde en vooral zichzelf in relatie tot zijn door en door Napolitaanse omgeving.

Waarin de komst van Maradona naar de FC Napels het leven volledig beheerst. Het gaat bijna nergens anders over of speelt op de achtergrond altijd een rol. Het rumoer van de stadions klinkt steeds weer op en het is uiteindelijk zelfs de hand van God, die van Maradona, die de jonge Paolo het leven redt. Daardoor was hij op een fataal moment juist op de goede plaats om vervolgens zichzelf, zijn vrijheid en zijn verbeeldingskracht te vinden. Waarmee de essentie van deze film in feite is weergegeven en ook haar kracht is genoemd. Maar daar staat tegenover, zij het niet in hinderlijke mate, dat de film na een werkelijk grandioos filmisch intro er wat mij betreft iets te lang over doet om bij haar kern uit te komen. Eerst meandert ze langs voorvallen, geschiedenissen van, naar pas later blijkt, de gehele entourage van de jonge Paolo, zonder dat er een onderling verband duidelijk wordt. Anderzijds zijn de vertoonde personen zonder uitzondering zo bizar, dat het een feest is om naar hun escapades te kijken, waardoor je je ook waant in een film van Fellini. En laat Sorrentino zich nou schatplichtig achten aan die grootmeester. Waardoor plotseling alles met alles te maken heeft en veel halverwege de film op haar plek valt, wanneer het echte verhaal zichtbaar wordt en zich ontrolt naar een mooi en optimistisch eind.