Omgangsvormen

Het woord omgangsvorm kent eigenlijk twee betekenissen of kan op twee manieren uitgelegd worden. In de strikte betekenis van het woord wordt eigenlijk zoiets als de etiquette bedoeld, de codes of min of meer stilzwijgende afspraken over hoe het hoort in het sociale verkeer. Wat zijn de do’s en wat de don’ts? Wat kan en mag en wat absoluut niet? Daarover gaat het hier verder niet, maar wel over die andere interpretatie of uitleg van dat woord omgangsvormen, namelijk waarmee de wijze waarop mensen met elkaar omgaan, wordt bedoeld. En dan komen nog niet eens de evidente ontsporingen, de onbeschoftheden aan de orde, als wel al die gewoonten die sluipenderwijs een plek hebben gekregen in het gedrag van mensen in het sociale verkeer. Het hoeft op zich nog niet eens zo in het oog te springen, waar het aan de andere kant toch wel gaat hinderen als je er op gaat letten of als het toevalligerwijs opvalt. Dan ontstaat ineens dat effect van dat vlekkie dat door ernaar te kijken alleen maar groter wordt. Zoals dat nog wel eens wil gebeuren in met name restaurants of op terrassen, waar je ze met een beetje attentie meer dan eens tegenkomt. Die echtparen die vaker al wat ouder zijn en duidelijk lang bij elkaar zijn. De gewoonte getrouw nemen ze plaats zonder verder nog acht op elkaar te slaan, laat staan een woord met elkaar te wisselen. Zichtbaar uitgekeken op elkaar, maar dan hoef je dat in het openbaar toch niet zo bijna moedwillig te demonstreren? Maar het kan nog een graadje erger met diezelfde echtparen.

Wat ik menigmaal voor mijn ogen zie gebeuren als ik naar buiten kijk. Want samen fietsen is één, maar dan wel naast en bij elkaar en niet met een tussenruimte van honderd meter zogenaamd lekker samen op pad zijn. Hetzelfde verhaal is het met veel wandelende echtparen, die als je goed kijkt bijna nadrukkelijk die wederzijdse verveling, dat uitgekeken op elkaar zijn, toonbaar maken, als ze niet eens meer naast elkaar lopen, maar zo te zien hun eigen weg gaan, zonder elkaar, hoewel steeds achter elkaar, met vijf, soms tien meter verschil. Zo pleegt men zich dus vaker te gedragen, haast onopvallend omdat het van die ingesleten gedragspatronen zijn. Wat evenzeer gezegd kan worden van een verschijnsel dat zich ook steeds vaker manifesteert in het sociaal verkeer, en dat terug te voeren moet zijn tot de verminderde aandacht die mensen plegen te krijgen en die daarom dus bij anderen als het ware gaan claimen. Waarmee half en half verklaard wordt waarom de mens die uitsluitend aan het woord is en niet kan en niet wil luisteren naar het verhaal van een ander, alsmaar meer pleegt voor te komen. En dat moet allemaal ook nog geaccepteerd of gewoon gevonden worden, of je het leuk vindt of niet. Want het is nou eenmaal een teken van deze tijd, een eigentijdse omgangsvorm. Men is niet anders, hoor je dan. Maar moet ik dat daarom dan maar slikken? Ik denk het dus beslist niet, omdat ik geloof dat alles nog altijd anders kan.