De versnippering van het landschap van onze Nederlandse samenleving is natuurlijk niet alleen te wijten aan onze zogenaamde volksaard. Zeker niet. Er zijn ook nog tijden geweest waarin wij als Nederlanders dichter bij elkaar stonden en in de onderlinge verbondenheid in verschillende vormen werd voorzien. Tot het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw gold het adagium dat ieder maar voor zichzelf moest zorgen, zeker niet. En het gevleugelde “Ikke, ikke en de rest kan stikken” als de uiting van welbegrepen eigenbelang voerde nog lang niet de boventoon. In ons land heerste nog die rust die ingetreden was direkt na de Tweede Wereldoorlog en die zo kenmerkend werd voor de daarop volgende periode van wederopbouw en nieuwe welvaart. Met daarin vervlochten een netwerk van sociale voorzieningen, van werknemers – en volksverzekeringen, van aanvullende pensioenverzekeringen die voor een weldadige maatschappelijke sfeer en daarmee samenhangende solidariteit zorgden. Aan deze periode van betrekkelijke stabiliteit kwam rond 1990 een eind, zonder dat nu achteraf bezien kan vastgesteld worden wat daar de direkte aanleiding toe was. Feit is dat het materialisme, het marktdenken, het neo-liberalisme onder Reagan en Thatcher krachtig aan terrein gewonnen had en de overheid in die Angelsaksische omgeving al aan de eerste stappen terug begonnen was. Ook hier begon op dat moment het gemor over overheidstekorten en onbetaalbare volksverzekeringen. Er leek een reden gevonden om ook in Nederland die neo-liberale kant op te gaan. Alleen moesten nog de goede wegbereiders gevonden worden. En die kwamen er al snel. Zij grepen hun kans, omdat zij die van de kiezer kregen.
Allereerst de liberalen van de VVD, met in hun voetspoor oud-vakbondsman Kok die zijn partij, de PvdA, van haar ideologische veren ontdeed. Waarna met het sloopwerk van ons sociaal zekerheidsstelsel kon worden begonnen. Eerst met verwijzing naar die al door Lubbers opgevoerde overheidstekorten, later, na 2000, omdat Brussel, omdat de EU dat vroeg. En steeds, tot nu toe zelfs, bleven VVD en PvdA, af en toe geholpen door het CDA, hun afbraakkarwei vervolgen, dat dan nu zo langzamerhand lijkt afgemaakt. Met als resultaat een miljoen zzp’ers die maar moeten zien hoe ze hun broek ophouden, een ontslagbescherming en rechtszekerheid die in rook is opgegaan, ouderen die voor zichzelf hebben te zorgen of mogen hopen op familie en buren, als die nog een gaatje in hun drukke agenda vinden en een zorgstelsel dat per jaar meer bijdragen vraagt van elke verzekerde in de vorm van een hogere premie en een stijgend eigen risico. Wat bijeen genomen maar enkele fenomenen, veranderingen en maatregelen zijn die de strijd om het bestaan verhard hebben en mensen veel meer op zichzelf teruggeworpen hebben. Waardoor het ‘ieder voor zich’ steeds meer opgeld doet en de individualisering alleen maar kan toenemen. Met alle verdere bijverschijnselen, die ieder zich zal kunnen voorstellen, vandien. Dankzij de VVD en de PvdA op de eerste plaats, die daarom afgelopen woensdag nog veel hardere klappen hadden verdiend. Hopenlijk wordt 2017 voor hen de volgende halte, waarop echt met hen afgerekend kan worden.
robschimmert 
Dat heet als ze die datum halen, anders gebeurt er waarschijnlijk helemaal niets meer in de komende kabinetsperiode.
Vereniging Van Delinquenten en Partij van de Afbraak, dat wordt al lang gezegd. Ik ben er niet zo van overtuigd dat de schuld bij die twee moet worden neergelegd. Waardoor is alles onbetaalbaar geworden? Is het de euro, is het ophitsen van de burger door John de Mol, is er teveel op grote voet geleefd in het verleden? Of cynisch, hebben we gewoon veel aan de Tweede Wereldoorlog te danken? Of is het dan toch zo dat dit voorkomen had kunnen worden door een beter beleid? Waarschijnlijk een combinatie van dit alles.
Misschien ligt het antwoord wel bij de kiezers die begin van de negentiger jaren de vinger aan de VVD hebben gegeven. Wat heeft hen bewogen om die keuze te maken? Voelde men zich geen arbeider meer en waren de ideologische veren van de PvdA daarom niet meer aan hen besteed? Omdat het leven gewoon leuk moest zijn, maakbaar met de nadruk op de groeiende wil om de baas over het eigen bestaan te zijn. Zou het die omslag zijn die al die consequenties heeft gehad?
Dan is het gelukkig de schuld van de generatie na mij.
Je bedoelt waarschijnlijk de generatie voor jou: de babyboomers die in goeden doen raakten en het dus wel op eigen kracht dachten te kunnen en zullen redden.
Nee, ik bedoelde die na mij. Net na mij. Toen hield de goeie muziek ineens op en vierde het cynisme hoogtij. De goeie muziek is weer terug, dus wellicht keert de rest ook terug.
Aan mij zal het niet liggen…