De kennis over het leven van bijen zal weinig verbreid zijn. Hoogstens de imkers onder ons zullen weet hebben van het reilen en zeilen in de bijenwereld. Wat eigenlijk jammer is omdat bijvoorbeeld het functioneren van een bijenvolk en de rol die de voortplanting erin speelt, gerust een fascinerend proces genoemd mag worden. Vandaar dat ik hier een paar feiten over rollen en taken van de koningin, de darren en werksters, weliswaar in kort bestek, op een rijtje heb gezet.
De koningin, ook wel de moer genoemd, heeft slechts één taak: eieren leggen. In het zomerseizoen wel tot 2000 stuks per dag! Er is onder normale omstandigheden één koningin in een bijenvolk. Enkele dagen nadat een koningin wordt geboren, vliegt ze een paar keer uit. Eerst voert ze een aantal oriënteringvluchten uit, zodat ze de weg naar het volk ook weer goed weet terug te vinden. Wellicht verkent ze gedurende die oriënteringvluchten ook alvast de route naar de darrenverzamelplaatsen. Dat zijn goed te vinden open plekken waar de darren uit de omgeving zich verzamelen, en op boomhoogte rondvliegen, in afwachting van jonge koninginnen (die die plekken ook weten te vinden). Darrenferomonen spelen bij het ontstaan van deze darrenverzamelplaatsen een grote rol. Tijdens die verkenningsvluchten zal ze nog niet door darren worden “lastig” gevallen omdat ze dan nog niet bronstig is en dan nog niet de juiste feromonen afgeeft. Daarna volgen de bruidsvluchten, waarbij de koningin op zoek gaat naar darren (mannelijke bijen) op hun verzamelplaatsen. Zodra zij daar opduikt, ontstaat de zogeheten darrenkogel (ook wel darrenkomeet): een bolvorm met staart bestaande uit darren die reageren op een door de koningin afgegeven feromoon (de koninginnenstof).
Ze laat zich meerdere malen bevruchten. De levenskrachtigste darren zullen met de koningin tot wel 60 meter hoog in de lucht paren. Na de paring sterven de darren doordat ze hun bevruchtingsteken bij de koningin achterlaten. Deze kan vervolgens enkele jaren bevruchte eitjes leggen. Ze verlaat zelden de bijenkast. Ook de darren hebben maar één taak: de bevruchting van koninginnen. Er zijn in het zomerseizoen enkele honderden darren in een bijenvolk. Aan het einde van het seizoen, zo rond september/oktober, zijn de darren nergens meer voor nodig. Ze worden dan gedood of uit de kast gegooid, de zogenaamde darrenslacht. Als die dar dus al niet de dood heeft gevonden bij de bevruchting van de koningin, omdat zijn bevruchtingsorgaan dan door het paren uit zijn lijf wordt gerukt, waardoor hij sterft. Terwijl de jonge koningin op bruidsvlucht is, gaan de achtergebleven werkbijen vaak stertselen bij de vliegopening. Op die manier wapperen ze met hun vleugels geuren uit hun geurklier (de Nassanovklier) de lucht in zodat de jonge koningin de weg naar het volk nog gemakkelijker terug vindt.
Voor de biologen onder ons…