Surrealisme op de Veluwe

In de zeventiger en het begin van de tachtiger jaren was er op de Nederlandse televisie een vaste reportageserie, genaamd “Het gat van Nederland”, waarin vaker verslag werd gedaan van het nieuws achter het nieuws, met meestal de meest onbekende en onbestemde plekken die daarin de aandacht kregen. Uiteraard verbond de VPRO haar naam aan deze vernieuwende vorm van berichtgeving en duiding. Alle jaren daarna is die naam mij blijven intrigeren en ben ik min of meer steeds op zoek geweest naar die plek die daarvoor zou hebben kunnen staan. Tot gisteren leek die speurtocht vruchteloos. Maar de in geel, bruin, rood en andere herfstinten gehulde Veluwe blijkt mij toch tot bij de oplossing van dat raadsel te hebben gebracht. Er was eigenlijk alleen maar een afslag in de richting van Lunteren nodig om op het spoor van de ontsluiering van dat geheim te komen. Een TomTom volstaat in dat soort gevallen meestal niet. Raadzamer lijkt het om het eigen gevoel, de intuïtie, te volgen in de richting van zo’n spoor terug in de tijd. Wat ik dan ook op die plek aan de rand van de Veluwe maar voetstoots deed, met de gedachte dat een auto je altijd wel ergens brengt en meestal sneller dan je wel eens zou wensen. Met als gevolg dat een linksom-rechtsom -, keer- en tegenkeertraject volgde langs werkelijk illustere plekken als Wekerom en Harskamp.

Met als enige mogelijkheid tot oriëntatie de stand van de zon, omdat al die Veluwse boerderijen met hun eindeloze zee van kippen de hebbelijkheid hebben om zo op elkaar te lijken, vooral als het weer zo uitbundig als gisteren is. Maar het gaat zoals het gaat en je komt altijd ergens, ook in zo’n bos – en heidegebied waar wij door reden, met ten langen leste de grootst mogelijke verrassing die wel de concretizering kon zijn van dat “Gat van Nederland”. Want na de nodige omzwervingen en de daarmee gepaard gaande desoriëntatie doemde ineens voor ons zo’n open gebied op dat in kruiswoordpuzzels nog wel eens de naam ‘laar’ wil krijgen. Alleen was het veel meer dan dat, want bijna een fata morgana. Zo oogde namelijk een gebouw met haar Taj Mahal-achtige verschijning en formaat en zelfs ligging, daar in the middle of nowhere, dat daar stond te staan zonder, zo leek het, een bedoeling te hebben, of hoogstens als bewijs dat surrealisme echt tastbaar is, maar dat je het wel moet willen zoeken. Waarna je zoals wij, bijvoorbeeld kunt stuiten op zoiets onwerkelijks en tegelijk fascinerends als dat complex dat Radio Kootwijk heet en voor de verwondering en bewondering die je ter plekke als toeschouwer bevangen, verder geen woorden meer nodig zijn.

Advertentie