Zeumeren, taar en nog meer

Hoewel ik al bijna veertig jaar in Schimmert woon, had ik tot nu toe nog altijd niet het gevoel het wezen van de locale cultuur te pakken te hebben. En daarvoor is het best handig om wat zicht te hebben op de gewoonten en gebruiken van vroeger omdat die toch mede de huidige sfeer in zo’n dorp bepalen. Dus prijs ik mij gelukkig om nu regelmatig verhalen te horen over wat er zich vroeger zoal in een Schimmerts gezin afspeelde. Er wordt eind veertiger, begin vijftiger jaren geschreven en gekeken door de ogen van een jong meisje. Dankzij haar opmerkingsgave en gevoel voor sfeer wordt een scherp beeld van die tijd en plaats geschetst en lijkt het wel lichtjaren terug, gezien de inhoud van de verschillende verhalen. Limburg, en Schimmert in het bijzonder, kende een heel andere samenleving dan die welke zich ten Noorden van de grote rivieren liet zien. Zonder verder op oorzaken van verschillen in te gaan, was het zo dat veel gezinnen, en met name op het platteland, in belangrijke mate in hun eigen behoeften voorzagen. Met een moestuin, een huiswei, een koe, een varken en ander kleinvee lukte dit. Maar het vroeg tegelijk veel energie van alle gezinsleden, die stuk voor stuk daarin moesten bijdragen. Want dat kon onmogelijk alleen op de vader neerkomen, die immers ook nog een dagtaak had en het trouwens met andere zaken aan en om het huis al behoorlijk druk had. Een van die activiteiten waar elk gezinslid aan had deel te nemen, was het zogenaamde ‘zeumeren’ dat altijd hoogzomer, tijdens oogsttijd, plaats vond. Dat hield in dat als het oogsten op een akker klaar was, dat er daar dan naar de achtergebleven aren mocht worden gezocht, die steeds gebundeld werden.

Aan het eind van de dag werden al die bossen mee naar huis genomen, waar de vader ze vervolgens met een leren riem sloeg om zo het voedsel te krijgen dat voor de kippen bestemd was. Hetzelfde gebeurde als de aardappels gerooid waren. Het afval, de kleintjes, werd geraapt om aan de varkens gevoerd te worden. Minstens zo bijzonder waren bepaalde werkzaamheden in verband met het onderhoud van het huis. Ik viel tenminste bijna van mijn stoel toen ik hoorde dat voor het witten van binnenmuren ongebluste kalk werd gebruikt, dat dan te verkrijgen was op een particulier adres waar het uit een groot bekken werd gehaald. Ik kon mijn oren dus niet geloven omdat ongebluste kalk voor mij tot dan synoniem was aan een obscuur goedje waarvan moordenaars zich bedienden om lichamen te laten verdwijnen. En dat het niet helemaal pluis was, dat spul, bleek uit het feit dat bij het witten ermee de mond compleet werd afgedekt. Zo ging dat in die tijd. Bij uitstek kleinschalig, met voor ieder een eigen taak. Met bijvoorbeeld ook de kolenboer, die het teer, een afvalprodukt van het mijnbedrijf, huis aan huis bezorgde, dat dan moest dienen om de onderkant van de gevels haar zwarte en weerbestendige kleur te geven. Zo hielden gezinnen zich het jaar rond aan de gang en overeind. Welgemoed en tevree, terwijl het leven, de tijd, verder ging, met op de zomeravonden nog wel eens de vrolijke noot als de buurman zijn accordeon pakte en op de stoep voor zijn huis het ene aan het andere deuntje rijgde. Waardoor het dus ook nooit bedtijd leek te worden……

Advertentie