Fascinerend Nieuwe Schans

Hoe de rafelranden van Nederland er uit zien, weet ik inmiddels wel nu ik bijna veertig jaar in Zuid-Limburg, dus in één grote grensstreek, woon. Het is een kwestie van de ogen een beetje de kost geven om te zien en te weten wat er met een gebied gebeurt dat maar ver genoeg van Den Haag af ligt. Met als ultieme bewijs natuurlijk de staat van bepaalde grensplaatsen en – overgangen, waarbij in het Zuidlimburgse dorpen als Waubach, Haanrade en ook Schinveld en Koningsbosch daar veelbetekenende voorbeelden van zijn zonder dat hun schoonheid ook maar enigszins ter discussie staat. Integendeel. Juist hun bestaan in de marge van Nederland verhoogt hun fascinatie, heb ik nog eens extra gewaar kunnen worden in een geheel ander deel van Nederland, in de provincie Groningen, aan de Duitse grens. Want daar ligt niet eens meer in de marge, maar bijna in de vergetelheid en ook nog eens geïsoleerd achter een snelweg, waters en wijd uitgestrekte weidegebieden Nieuwe Schans, dat je dus bereikt na circa tien kilometer door eenzaamheid te hebben gereden om dan een dorp aan te treffen dat zich op verschillende wijzen treffend kenmerkt. Onder andere door de inspanningen die er zichtbaar zijn gedaan om het als zodanig leefbaar en overeind te houden. Met haar historie als vesting die opnieuw leven is ingeblazen. Met de toekenning van de status van thermaal bad en de bijbehorende voorzieningen die met name Duitsers daarheen moeten lokken.

Dan is er in een oude remise voor locomotieven zowaar een grand café annex kunstencentrum plus – podium ingericht, waar trouwens de lekkerste notentaarten worden bereid, althans lekkerder heb ik ze nergens in Nederland gegeten. Dus al met al zijn er bergen verzet om van Nieuwe Schans nog meer te maken dan de schoonheid die ze, gesitueerd in de rafelrand van Nederland, al intrinsiek bezit en die dit dorp ook haar fascinatie verschaft. Want zoals dat met al die grensplaatsen gaat, en misschien is dat hier nog uitgesprokener aan de orde, lijkt het er verdacht veel op of juist op die laatste kilometer Nederlands grondgebied alle inspanning er voor is gedaan om nog net voor de grens van alles en nog wat te realiseren, omdat het nog kon. Zoals die beeldentuin, die supermarkt van Bert Stuut, de Smurfit Kappa – fabriek, om een paar voorbeelden te noemen van wat daar in de gauwigheid nog een plek kreeg, voordat Duitsland begon dan wel de uitgestrekte en bijna oeverloze kwelders van de Dollard zich aandienden. Met als resultaat verrommeling die zomaar pure schoonheid uitstraalt, fascineert omdat je daar de marge nadrukkelijk ziet en ondergaat. Zij het dat op wat ik in Nieuwe Schans op haar laatste strekkende kilometer voelde, al veelbetekend werd gepreludeerd in het beeld van dat dieseltreintje dat ik op enkel spoor bij Winschoten in de richting van datzelfde Nieuwe Schans voorbij zag komen om in de volgende verte in de mist te verdwijnen. Alsof daarachter dus niets meer bestond……

Advertentie