Een vreselijke ijsberg

Het Nederlandse onderwijs op middelbaar, hoger en universitair niveau, wordt door mij niet meer dagelijks op de voet gevolgd. Zo af en toe permitteer ik mij een inkijkje en van wat ik dan zie, word ik niet echt vrolijk. Ik zie dan de contouren zichtbaar worden van instellingen waar het voor de leerlingen en studenten vooral leuk moet zijn, prettig vertoeven, waarbij de onderliggende gedachte wel steeds lijkt dat ieder vooral aan zichzelf moet toekomen en de eigen talenten en voorkeuren allereerst de kans dienen te krijgen. Scholen en universiteiten tekenen zich, vooral als je er langer naar kijkt, meer en meer af als prettenten en plezierfabrieken, waar ieder die daar langs komt, iets van zijn of haar gading moet kunnen vinden. Van verdrukking en tegenwind lijkt er geen sprake te mogen zijn, zodat weerbarstige disciplines, dus vakken die geacht worden basiskennis en – vaardigheden te verschaffen, het moeilijk hebben, absoluut niet populair zijn en dus overschaduwd worden, een ondergeschikt plaatsje krijgen in de vitrine van de cafetaria die de Nederlandse onderwijsinstellingen aan het worden is en waar iedere leerling of student naar eigen believen een onderwijspakket mag samenstellen.

Met de wonderlijkste resultaten en de konklusie op voorhand dat er klaarblijkelijk in ons land in toenemende mate wordt opgeleid voor een voorspelbare werkloosheid na afloop van die opleiding. Want dan pas wordt de kloof evident die er bestaat tussen de opleidingskeuzes zoals ze mogen worden gedaan en de behoeften van werkgevers en de arbeidsmarkt, waar de marges aanmerkelijk smaller zijn vergeleken met de voorkeuren van jonge mensen, die zo maar hun gang mogen gaan zonder dat er vanuit zo’n onderwijsinstelling sprake is van coaching of sturing. Omdat iedere docent of wetenschapper denkelijk ook zijn eigen domein koestert, beheert en als het kan nog aantrekkelijker maakt voor eventuele studenten, naar wiens toekomsdtig belang verder niet wordt gekeken. Waardoor de idiotie en de excessen hoogtij kunnen vieren en er steeds meer ondergekwalificeerden, met hun uitgebreide kennis van een pretpakket, een gooi doen naar een plek op de arbeidsmarkt, maar daar geen schijn van kans hebben ten opzichte van al diegenen die bijvoorbeeld er voor kozen om hun handen te laten wapperen. Of moeten er andere conclusies getrokken en vragen gesteld worden als er in een enkele oogopslag in een zaterdagkrant een hoogleraar Nederlandse gebarentaal, een artiestenpsycholoog en een vrijetijdswetenschapper die afstudeerde in puzzelen en denksporten, de revue mogen passeren? Dat kan toch niet anders dan het topje van een vreselijke ijsberg zijn?