Hoewel het op een ellendig tijdstip was geprogrammeerd, weerhield het mij er niet van om voor een tweede keer te kijken naar de in 2009 bekroonde rolprent van Michael Haneke, “Das weisse Band“. Tussen vijf minuten voor twaalf en kwart over twee in de nacht heb ik op Canvas weer mijn hart kunnen ophalen aan de zware boodschap die in die film opgesloten zat. Het verhaal speelt zich af in een Duits dorp in het treurige Noorden van het land, aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog en kent eigenlijk twee lijnen. Allereerst is het een verslag van een reeks nogal raadselachtige gebeurtenissen die op een of andere wijze toch te maken hebben met de sinistere sfeer die in dat dorp hangt. Waarmee meteen het tweede thema van de film is genoemd. Want in een uiterst functioneel zwart-wit schetst Haneke de in beton gegoten maatschappelijke verhoudingen en familiebanden, waarin de traditionele autoriteit zoals die vorm kreeg in de standenmaatschappij en door de religie, vooral onweersproken was en ook meedogenloos werd gehandhaafd.
Met name de kinderen, dus de volgende generatie, moesten het zwaar ontgelden en zochten dus met de daardoor opgelopen trauma’s een uitweg in afwijkend en gewelddadig gedrag, weliswaar nog in hun eigen wereld, maar met een duidelijk voorschot op alle onheil die diezelfde generatie de wereld zou brengen en waarvoor dus in de eerste decennia van de twintigste eeuw zo duidelijk de kiem was gelegd. Daar kon het misdadige nationaal – socialisme wortel schieten, is de onmiskenbare boodschap van Michael Haneke, die hij dus brengt met behulp van hoofdzakelijk onbekende acteurs, waaronder veel kinderen, die bijna zonder uitzondering in hun geloofwaardige rol bijdragen aan de tekening van een mistroostig Duitsland, dat twintig, vijfentwintig jaar later wel moest ontsporen en waarvan de wreedheid die in vele fragmenten, vaker impliciet, aanwezig is, de onheilspellende voorafschaduwing is.
robschimmert 