Een Duits zoekplaatje

Iedere keer is het weer raak. Telkens als ik de ‘ëhemalige innere Deutsche Grenze’ passeer, verandert er iets in de blik waarmee ik naar de wereld kijk. Dat bord lijkt een Pavlov-reaktie bij mij teweeg te brengen. Want opeens begin ik te zoeken naar sporen van een verleden, welke in de DDR – tijd zouden moeten zijn ontstaan. Net zoals dat gaat met dat zoekplaatje dat vraagt de verschillen op te sporen, die er zo op het eerste gezicht tussen twee plaatjes niet lijken te bestaan. Maar door die enkele vraag word je in de opsporingsmodus gezet. Zoiets gebeurt er dus steeds weer met mij, ook door de vage wetenschap en vermoeden dat er wel zoiets als een verschil zou moeten zijn. Want vijfenveertig jaar DDR – regime, met daaraan voorafgaand twaalf jaar van een nog fouter totalitair stelsel, poets je niet even in vijfentwintig jaar tijd weg. Ook al is er zoveel maakbaar geworden. Maar dus bepaald niet altijd, blijkt al snel als je je ogen in die Oostduitse omgeving goed de kost geeft en even verder dan alle nieuwigheid en je eigen neus kijkt. Want wat dan vooral in Mecklenburg-Vorpommern in het oog springt, is de voortdurende en onmetelijke wijdsheid die zich uitstrekt zo ver al je maar wilt en kunt kijken. Kolossale arealen die benut worden voor de akkerbouw en in deze tijd van het jaar omgeploegd gereed liggen om bezaaid te worden. Frappeert hun maat en schaal dus al, die indruk wordt alleen nog maar meer versterkt door de afwezigheid van een boerderij of bedrijf van waaruit de aktiviteiten ontwikkeld zouden moeten worden om het land te bewerken. Volledig onzichtbaar, met als logisch gevolg een opwaarts effect op het beeld van de schaalgrootte waarop er hier op het land wordt gewerkt.

Als Nederlandse vakgenoot zou je er een complex van kunnen krijgen en je inderdaad, ondanks de omvang van je eigen bedrijf, een keuterboer kunnen wanen. Wat de collectivisering dus al niet vermocht en nog steeds voor een sporen heeft nagelaten. Minstens zo interessant, omdat het zo verwijst naar een nog altijd levend verleden, zijn de alom aanwezige volkstuincomplexen, in het centrum waarvan de Duitse driekleur haast consequent wappert. Het lijkt wel een nationaal tijdverdrijf, althans in dit deel van het land, dat zijn wortels moet hebben in de DDR – tijd, toen mensen zich het liefst afzijdig hielden van alle gedoe, bezig waren met hun eigen bestaan, de ordening daarvan en daar nog het meest en best aan toe kwamen in hun tuintje aan de buitenkant van de stad of het dorp, buiten het zicht van de partij en degenen daarbinnen die het leven van hun medeburgers regelden. En last but not least, hoewel het daarmee eigenlijk niet ophoudt, de opvallende aanwezigheid van woningen in verval, hoewel in de steden al aan het zicht onttrokken door de dominantie van restauraties en nieuwbouw. Maar op het platteland absoluut aan de orde. Met als sprekend voorbeeld het stadje Richtenberg, met een paar duizend inwoners, waar circa dertig procent van de woningen nog altijd leeg staat, dus alsmaar meer vervalt, om de doodeenvoudige redenen dat er niets met die panden mag gebeuren totdat de termijn dat er een claim door oorspronkelijke bezitters op gelegd kan worden, verstreken is. Met zichtbaar fatale gevolgen door deze wettelijke regeling met betrekking tot eigendomsverhoudingen die dus gerespecteerd dienen te worden. Dat is dus ook een kant van Duitsland, die opvalt als je je maar in het zoekplaatje van dat land begeeft.

Advertentie