Het gangbare beeld van de Middeleeuwen wordt nog altijd beheerst door zwemen van boertigheid, lompe manieren en het idee dat een mensenleven toen nauwelijks telde. Het bestaan bestond meer uit overleven en de afhankelijkheid van de gunsten en luimen van anderen in een maatschappij of samenleving, als die tenminste zo genoemd mag worden, die zich vooral kenmerkte door grote tegenstellingen en verschillen, met een klein, heel klein groepje bevoorrechten dat zich aan de goede kant van de streep wist en daardoor ook de regels kon stellen waar ieder zich naar had te voegen. De schilderijen van Jeroen Bosch spiegelen de sfeer van die tijd naadloos af en hebben het beeld gevestigd dat wij ervan hebben, met zijn grote nadruk op het tomeloze geweld dat toen meer dan usance moet zijn geweest. Met de klassieke Oudheid en deze Middeleeuwen als vertrek – en ijkpunt tegelijk kon in de loop van de eeuwen nadien gemakkelijk het idee van vooruitgang ontstaan en zich de gedachte ontwikkelen dat de mens zich aan dat lot was aan het ontworstelen en volgende trappen en niveaus in zijn beschaving wist te bereiken. Want met welk dedain, het mag ook arrogantie genoemd worden, hebben wij niet leren kijken naar die middeleeuwse mens met zijn ongemanierdheid en totale gebrek aan verfijnde gewoonten. Nee, dan hadden wij twintigste – en eenentwintigste-eeuwers het aanmerkelijk beter met onszelf getroffen, konden we onszelf tot voor kort hardop horen denken totdat wij in de zomer van 2014 keihard wakker werden geschud uit deze dagdromerij, die niets anders dan een bittere illusie bleek.
Omdat de Middeleeuwen nog altijd niet voorbij blijken te zijn en de mensensoort geen draad beter en verfijnder is geworden dan zo’n duizend jaar geleden. Daar zijn we nu dankzij alle technologische vooruitgang en verbetering in de wereldwijde communicatie wel knalhard achter gekomen. Dat de ene mens de andere een wolf is en de bruutste vormen van geweld in de meest primitieve vorm niet schuwt, met vaker religie als de leidraad van dit handelen, precies zoals dit ook tijdens de Kruistochten het geval was. Zie de slachtpartijen in Noordwest – Irak, in Nigeria en Oost – Jemen, in de Libische stad Benghazi en denk aan wat er vier weken lang in de Gaza-strook kon gebeuren. Het fanatisme en patriottisme heeft zijn zoveelste bedenkelijk gezicht gekregen in het Oosten van de Oekraïne, op de Krim en het Rusland van Poetin. En laten we vooral niet de achterlijkheid vergeten die steeds in haar meest brute vorm het hoofd kan opsteken in India en Pakistan en die zich vooral richt tegen vrouwen en andersdenkenden. Wat allemaal nog eens omlijst wordt door de uitbraak van een ebola-epidemie in Afrika, waardoor het panopticum dat de nieuwe Middeleeuwen voorstelt, compleet is geworden en ons tot de konklusie voert dat we in duizend jaar nog niets zijn veranderd, dus nog heel veel beschaving hebben te leren. Met dank aan het internet dat ons deze spiegel heeft voorgehouden.
robschimmert 
Als je soms mensen uit je omgeving hoort praten waan je je ook in de middeleeuwen. Die zitten maar een klein stapje van massahysterie af. Maar misschien ook maar een klein stapje van de volgende stap de andere kant op. Eigenlijk denk ik dat mensen ook niks veranderen door de tijd.
Zover zijn wij inderdaad niet verwijderd van de Middeleeuwen. Nog steeds zijn wij argwanend naar hen die er anders uit zien of anders denken dan wij. Als dat verandert mogen wij onszelf ‘beschaafd’ noemen. Eerder niet.
Als mensen zich misdragen noemt men het óf “beestachtig” óf “middeleeuws”. Maar de dieren kunnen er niets aan doen hoor, en de middeleeuwen ook niet.