Berliner Luft (3)

Er kan veel over Duitsers gezegd worden, maar in ieder geval niet dat zij kinderachtig of zuinig omspringen met de zwarte bladzijden die hun recente geschiedenis ruimschoots kent. Integendeel zelfs. Ze lopen er nog net niet te koop mee, maar geen enkel detail ervan wordt door hen achtergehouden of veronachtzaamd. Bij hen zijn er voldoende lessen te leren hoe met het eigen verleden om te gaan, hoe de trauma’s ervan te verwerken en hun plaats te geven, met de gepaste schaamte en tegelijk terughoudendheid. Zo hebben wij tijdens onze dagen in Berlijn steeds weer kunnen ervaren hoe de massavernietiging van de Joden, de holocaust, zichtbaar is gemaakt in de openbare ruimte opdat die schanddaad door geen Duitser wordt vergeten. In het nieuwe metrostation bij de Duitse Rijksdag is op de wanden een indringende fotoreportage met tekst aangebracht die de reiziger van 2014 blijvend herinnert aan de zwartste periode van de Duitse geschiedenis. Het Holocaust – monument tussen de Potsdamer Platz en de Brandenburger Tor spreekt wat dat betreft boekdelen en is gelukkig ook een druk bezocht punt in de Duitse hoofdstad.

 

 

 

Wat evenzeer geldt voor het indrukwekkend Joods Museum aan de Lindenstrasse dat op een fraaie wijze naar de eisen van onze tijd is gereconstrueerd door de Amerikaanse architect Daniel Liebeskind en daarom alleen al een bezoek waard is. Evenals de nieuwe synagoge aan de Oranienburgstrasse met haar imposante binnenplaats waar de resten van de oude synagoge, die in de Kristallnacht in 1938 in vlammen opging, zijn geconserveerd. En wie zich dan toch daarheen heeft begeven, mag dan zeker niet het oude Joodse kerkhof in de Grosse Hamburgerstrasse vergeten, dat in al zijn eenvoud misschien wel het meest indringende bewijs is van de voorbeeldige wijze waarop de Duitsers zonder terughoudendheid omgaan met de duisterste kanten van hun geschiedenis. Hoewel de Stolpersteine die bij honderden, mogelijk bij duizenden door Berlijn verspreid te vinden zijn en die in het kort het lot van een enkele Jood vermelden, qua impact op de moderne passant en tijdreiziger daarmee kunnen wedijveren. Althans zo hebben wij het ervaren.

Advertentie