Het is zes, zeven jaren mijn stad geweest. Ik heb er een heel mooie tijd beleefd. Dat kon ook haast niet anders omdat Amsterdam toen half en half als het magisch centrum van de wereld werd beschouwd. Ik schrijf zestiger, begin zeventiger jaren. Vandaar dat ik die stad toen in mijn hart heb gesloten en hem ook nog heel lang bij mij heb gedragen, gevoed door dat mooie beeld van mijn tijd, die ik daar toen doorbracht. Maar hoe alles, ook dat gevoel, dat best intens is geweest, aan verandering en sleet onderhevig is, heb ik tijdens de Kerstdagen ervaren, toen ik na lange tijd weer eens in Amsterdam was en die stad tot in haar haarvaten toe aan mij werd getoond. Wat alleen maar tot een ontluistering van dat door mij zo lang volgehouden en gekoesterde beeld leidde, in feite een desillusie tot gevolg had. In weerwil van de aanwezigheid van het nieuwe BIM – huis, van het fascinerende Eye, waarmee Amsterdam zichzelf een mondiale allure heeft aangemeten. Maar dat weegt niet op tegen de desolatie die iedere woonwijk van deze stad uitstraalt als de zon zich even niet laat zien.
Als alles dus grijs is en des te meer van steen en het humeur en de blik van de vele mensen op straat in het somberste beton lijkt gegoten, waarbij er vooral langs elkaar heen gekeken wordt. Of je op de Molukkenstraat loopt, of je op het KNSM – eiland, in de Spaarndammerbuurt, in Geuzenveld, Osdorp, IJburg, Bos en Lommer of de Pijp bevindt, het grauw van de grote stad grijnst je overal toe en nodigt zeker niet uit. Althans ik heb er helemaal niets meer mee, in tegenstelling tot al die jonge mensen, met inbegrip van mijn eigen dochters, die dat plus het gemis aan groen en ruimte op de koop toe nemen, omdat ze, zeggen ze, er zoveel voor terugkrijgen in de vorm van culturele en culinaire genietingen. Wat ik voetstoots van ze aanneem, in de wetenschap dat ik dat in mijn eigen aangenamer omgeving in Limburg ook bij de hand of binnen handbereik heb of dat ik met een beetje extra moeite op een gelijk niveau eenzelfde plezier kan beleven. Daar heb ik dat norse en vierkante Amsterdam echt niet meer voor nodig, zoals ik mij al helemaal niet door die stad en haar aard uitgenodigd voel. In die zin blijkt de tijd voor mij volledig veranderd, te meer omdat ik ook veel meer behoefte aan warmte heb gekregen.
robschimmert 
Daar heb ik ook vaak naar gekeken Rob. Je zou er een sterke foto-reportage over kunnen maken, om het te illustreren. (Zou je eigenlijk ‘ns moeten doen!)
Je mag het niet hardop zeggen, maar ik vermoed dat het ligt aan de projectontwikkleaars en de architecten. De eersten willen zo min mogelijk geld uitgeven, de tweeden hangen angstvallig aan ‘strak en modern.’ Gebouwen die er alleen leuk uitzien uit een vliegtuig.
Alles dat er anders uitziet, meer kenmerken heeft van het bouwidioom dat je op de Grachten vindt, of dat je vindt in de wijken waar de Amsterdamse School in het begin van de 20ste eeuw wèl fantasie en middelen mochten/durfden te gebruiken, dat noemen de hedendaagse architecten met veel dédain ‘retro’ en ‘zwichten voor de smaak van de leek.’
Er komt vast een tijd dat er èchte moderne architecten opstaan, die met meer vrijheid en middelen kunnen en durven bouwen. Ik denk alleen dat wij dat niet meer zullen meemaken (en bovendien: dan moeten er eerst hele wijken uit de jaren 70 en 80 plat.)
Er is onlangs een fotoboek verschenen, Jolie. Amsterdam eind jaren zestig, begin zeventig vanuit de lucht gefotografeerd, en nogmaals, vanuit exact dezelfde positie nog eens, in deze tijd. Je ziet hoe het verandert is. Wat je dan niet proeft is het verschil in sfeer.
Mijn moeder was er laatst en heeft het er juist over dat de mensen er zo vriendelijk en behulpzaam waren. Snapte ik ook niks van. Maar magisch centrum van de wereld? Amsterdam? Was dat niet alleen in de ogen van de Amsterdammers zelf? In Amerika hebben ze geen idee waar het ligt volgens mij.
O nee, dat was wel degelijk het geval eind zestiger, begin zeventiger jaren toen alles wat hip en modern in de wereld wilde zijn, naar Amsterdam kwam om een vleug van dat vrijdenken van toen, dat met name ingegeven was door Provo, ook mee te krijgen.
Aha, maar alles wat wat sterker in zijn schoenen stond vond het waarschijnlijk wel meevallen? Ik heb me altijd verbaasd over Amsterdam. Ik kan er werkelijk in cultuur of bouwkunst niets vinden wat niet minimaal driemaal wordt overtroffen door andere Europese (hoofd)steden. Maar ik weet dat buitenlanders er anders over denken.
Amsterdam was hèt centrum van de wereld, voor iedereen die jong was. Amerikanen hebben nauwelijks besef van de wereld, toen ook al niet. This is Tuesday, so I must be in Amsterdam? 🙂
Vandaar dat het zoveel bezongen is in de popmuziek natuurlijk. 😉
Loop maar eens op zo’n donkere, kille, regenachtige dag door de Linnaeusstraat of door de Spaarndammerbuurt, dan weet je wat ik met dat chagrijn van Amsterdam bedoel.
Ik heb ook dierbare en warme herinneringen aan het Amsterdam van begin jaren zeventig. Ik heb daar ook wel eens over gelogd. Het was levendig, gezellig en gemoedelijk. Ik werkte toen drie jaar in de Leidsestraat, eerst in de Bruna (toen nog Ila) en later schuin ertegenover in een fotozaak. Ik herinner me het dagelijkse tramritje vanaf het station met lijn 1 of 2, door de nog rustige straten. Het gerinkel van de tram, het gepiep van de remmen. De groenteboer die zijn eerste kratten groente buitenzet, een ander die de stoep nog even schoonboent. De ochtendzon op de typisch Amsterdamse gevels…
De vele Amsterdamse en ook buitenlandse klanten, de bekende figuren, de hippies en ook de eerste junks. Alles leek nog beheersbaar, het was nog onder controle. De drukte rond het Leidseplein als Ajax kampioen was. De levendigheid. Ik had het gevoel midden in het leven te staan. Ik hield van dat Amsterdam.
Toen ik een jaar of tien, vijftien later weer eens door de Leidsestraat liep kon ik wel janken. Veel van de mooie winkels waren verdwenen en vervangen door derderangszaken en vreettenten. Er was niets meer over van de sfeer en de gezelligheid van destijds. Het is gedaan, voorbij. Maar ik heb er de beste herinneringen aan, en die koester ik.
Margo, Je bezorgt me kippenvel met deze lofzang die mij geheel uit het hart is gegrepen. Zoals ik precies zo de pijn voel die jij beschrijft en die ik zo veel jaar later ook heb proberen uit te drukken.
Ik heb helemaal niets met Amsterdam. Ik ben er wel geweest, maar kon niets vinden van de wereldstad die het had moeten zijn. Ik ben nog liever in Berlijn.
Mack heeft gelijk hoor. Ik las je stuk en dacht hetzelfde. Magisch centrum van de wereld? Amsterdam? Vooral in de ogen van de Amsterdammers zelf.
Ik kwam er ook wel in die tijd en heb er prettige herinneringen aan, maar magisch centrum???
Ik was ook geen hippie, en magisch zou niet mijn benaming zijn, maar het was levendig, het bruiste. Het is maar welke kant je opkijkt denk ik.