De Limburgse tweetaligheid

Het is best een opmerkelijk verschijnsel waar ik nu al bijna achtendertig jaar tegenaan loop en waaraan ik maar niet wil wennen. Het valt me iedere keer weer op als ik er mee gekonfronteerd word. En dat is bijna dagelijks. Omdat ik als van oorsprong niet – Limburger wel geacht word om sociaal te funktoneren, te communiceren met mijn omgeving, waarin de streektaal, het plaatselijk dialect in principe de spreektaal is, die ik echter niet machtig ben. Wat ook te lastig is om die te leren beheersen aangezien de varianten daarin per woonkern, per dorp aanmerkelijk verschillen. Waardoor de meeste zogenaamde ‘Hollanders’ zich ook de moeite niet getroosten om het voor hen relevante dialect machtig te worden. Met als gevolg dat er in de Limburgse samenleving toch zoiets als een tweedeling heeft kunnen ontstaan, waarnaar de oorspronkelijke bevolking zich eigenlijk van oudsher heeft gevoegd, ermee heeft leren leven. Kwam dat aanvankelijk voort uit een zeker gevoel van nederigheid, omdat het vooral de bazen waren die het dialect niet spraken, later is in die houding toch een verschuiving opgetreden.

Werd het veel meer een vorm van wellevendheid, waardoor men zijn bereidheid toonde om zich aan te passen aan de buitenstaander die dat inheemse taaltje lastig kon verstaan. En nu is het al zover gekomen dat het een vanzelfsprekendheid is, die bijna – tweetaligheid, dat het automatisme insluit dat de Limburger zich in het Algemeen Beschaafd Nederlands verstaanbaar maakt naar diegene die verondersteld wordt het dialect niet te spreken of te begrijpen. Dat heeft dus niets met horigheid te maken, maar des te meer met wellevendheid en flexibiliteit, waarvoor de Limburger niet genoeg geprezen kan worden. Hoewel het tegelijk voor de buitenstaander behoorlijk ongemakkelijk voelt omdat je enerzijds dat gevoel krijgt dat men zich aan jou aanpast, terwijl je aan de andere kant misschien toch subtiel krijgt ingewreven dat je er in feite niet ene van hier bent. In het laatste geval moet je natuurlijk ook bij jezelf te rade gaan en de vraag stellen of de bron van dat gevoel niet meer in jezelf berust dan dat anderen dat aan je geven.

Advertentie