Das weisse Band

Het was gisteren in Duitsland een feestdag, de ‘Tag der Einheit’. Met veel gevoel voor symboliek had de ARD op prime time de prijswinnende film van de Duits-Oostenrijkse regisseur Michael Haneke “Das weisse Band” op het programma gezet. Normaal gesproken ben ik geen televisiekijker op dat uur, en al zeker niet naar de Duitse zenders, maar hiervoor, daarop ook extra geattendeerd, maakte ik wat graag een uitzondering. En ik moet zeggen dat die film aan alle van tevoren bij mij gewekte verwachtingen heeft voldaan, hoewel ik er niet echt vrolijker van werd. Want Haneke wrijft zijn kijkers nogal wat in met zijn vertelling over dat typische Duitse dorpje aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, dat meer een zedenschets was, een schildering van de nadagen van de Pruisische cultuur zoals die zich diep in de Duitse samenleving had geworteld en daarmee ook de kiemen legde voor de catastrofes die zich daar later wel moesten voltrekken. Met huiselijk geweld dat besloten lag in de opvoeding, intimidatie en bedrog, kindermisbruik en volkomen feodale verhoudingen tussen de landadel en het boerenvolk.

Met daartussenin de rentmeester, de arts en de dominee die alle plooien moesten gladstrijken om de lieve vrede maar te bewaren. Want dat die er waren in de vorm van frustraties, trauma’s en andere stoornissen, maakt Haneke aan de hand van betrekkelijk korte shots indringend duidelijk, daarbij geholpen door zijn keuze voor een verfilming van deze schets in zwart-wit om de beelden, het verhaal alleen maar authentieker te maken. Hij weet er zelfs een spanning mee op te bouwen zonder dat zijn vertelling om een ontknoping vraagt. Die ligt besloten in het open eind dat bestaat in het begin van de Eerste Wereldoorlog en de daaronder sluimerende suggestie dat dit dorp zijn onschuld definitief verloor. Wat verbeeld werd door het symbool daarvan, de witte band die de dorpsdominee zijn twee kinderen afnam, maar wel nadat hij ze had getiranniseerd en met zijn geweld geteisterd. Kon het hypocrieter? En werd de voorafschaduwing van alle onheil die deze jeugd te wachten stond, nog fraaier verbeeld? Wat mij betreft had Haneke met zijn meesterschap en engagement Ingmar Bergman dan ook geheel naar de kroon gestoken.

Advertentie